قیمت گندم همچنان نامعلوم | کشاورزان معترض وعده های انجام نشده

قیمت گندم در هفته‌ها و ماه‌های اخیر، یکی از اخبار داغ و مهم اقتصادی است؛ گندمکاران امسال هم از نرخ خرید تضمینی گندم  راضی نیستند. دولت امسال گندم را هر کیلو ۱۱۵۰۰ تومان از کشاورزان خریداری کرده است. در حالی که وعده‌ها حداقل از قیمت ۱۵ هزار حکایت می‌کردند. از آن سو، همین قیمت گندم هم مورد قبول گندمکاران نیست. آنها خواهان قیمت گندم ۲۰ هزار تومانی برای هر کیلو  بودند اما در نهایت به نرخ ۱۷ هزار تومان هم رضایت داده بودند. چند هفته بود که نمایندگان مجلس و فعالان صنفی این حوزه، به کشاورزان وعده داده می‌دادند که قیمت گندم اصلاح می‌شود اما اکنون دیگر تقریبا مشخص شده است که این اتفاق رخ نمی‌دهد.

قیمت گندم، با وجود وعده‌های مکرر همچنان بلاتکلیف است. کشاورزان از این شرایط ناراضی هستند و کشت گندم معطل تعیین تکلیف نرخ خرید تضمینی مانده است.

به گزارش تجارت‌نیوز، قیمت گندم با وجود گذشت حدود پنج ماه از سال همچنان بلاتکلیف است. دولت وعده خرید هر کیلو گندم به نرخ 15 هزار تومان را به کشاورزان داده بود اما در عمل 11500 تومان با آنها حساب کرد. گندمکاران به این قیمت اعتراض کردند و مسئولان، نمایندگان مجلس و فعالان صنفی به آنها وعده اصلاح آن را دادند اما تا کنون دولت تصمیم خاصی در این زمینه نگرفته است.

تنها نکته‌ای که فعلا مسئولان وعده آن را داده‌اند پرداخت مابه‌التفاوت نرخ پرداختی تا 15 هزار تومان است. حتی با وجودی که قاسم پیشه‌ور رئیس اتاق اصناف کشاورزی در دومین روز مرداد وعده بود که دولت در جلسه‌ای که قرار بود آن روز برگزار شود در مورد نرخ خرید تضمینی گندم تصمیم می‌گیرد، همچنان خبری در این مورد منتشر نشده. این در حالی است که گندمکاران خواهان افزایش قیمت گندم به نرخ 17 هزار تومان هستند.

در چنین شرایطی، برخی مسئولان دولتی از جمله رئیس سازمان برنامه و بودجه، همان نرخ 15 هزار تومانی مصوب (یا حتی 11500 تومانی پرداختی) را برای هر کیلو گندم قابل قبول می‌دانند اما برخی از نمایندگان مجلس در ماه‌های اخیر به دنبال افزایش نرخ این کالای اساسی بوده‌اند. البته رئیس‌جمهور نیز اواسط اردیبهشت دستور اصلاح قیمت گندم را صادر کرد و هر هفته‌ هم وعده‌هایی در این زمینه داده می‌شود.

مساله عدم تحقق وعده‌ها است

همین عدم تحقق وعده‌های مداوم، بر ناراضایتی گندمکاران افزوده است. به ویژه که دولت به آنها اجاره صادرات هم نمی‌دهد. در مورد اینکه آیا دولت باید به خواست کشاورزان پاسخ مثبت داده و قیمت گندم را افزایش دهد یا خیر، میان کارشناسان اختلاف نظر وجود دارد. گو آنکه فاطمه پاسبان، کارشناس کشاورزی چندی پیش در گفتگو با تجارت‌نیوز از موضع گندمکاران، هم در مورد قیمت و هم آزادسازی صادرات حمایت کرد. او هشدار داد اگر دولت، کشاورزان را راضی نکند به دلیل نبود برنامه‌ریزی در ایران، نمی‌تواند گندم مورد نیاز کشور را از طریق واردات تامین کند. به گفته او، این موضوع امنیت غذایی کشور را با خطر مواجه می‌کند (مشروح این گفتگو را در مطلب قیمت گندم تیر 1402 بخوانید.)

اما سعید مشکانی، کارشناس اقتصادی، در این مورد به تجارت‌نیوز گفت که گندم در ایران در صورت پرداخت مبلغ 15 هزار تومان، گران‌تر از بازارهای جهانی خواهد بود. او معتقد بود کشاورز ایرانی گندم را با استفاده از کود یارانه‌ای و آب‌های زیرزمینی کشت می‌کند و طبیعی است که صادرات آن ممنوع شود. او راه‌حل مشکلات موجود را خودداری از قیمت‌گذاری دستوری در همه مراحل تولید و عرضه و همچنین برنامه‌ریزی برای معیشت جایگزین کشاورزان دانست. او در عین حال، معتقد بود که دولت می‌تواند گندم مورد نیاز را از بازارهای جهانی تامین کند ولی نبود برنامه‌ریزی است که کار را مشکل‌ می‌کند 

با وجود این، به نظر می‌رسد که ارائه وعده‌های متعدد در طول ماه‌های اخیر و هر هفته موکول کردن موضوع به هفته دیگر، یکی از عوامل اصلی ناراحتی و ناراضایتی کشاورزان باشد. اینکه رئیس‌جمهور دستور اصلاح قیمت گندم را بدهد و بعد از حدود دو ماه نه تنها اتفاقی رخ ندهد که همان مابه‌التفاوت 3500 تومانی هم پرداخت نشود، قابل قبول نیست.

کمبود اعتبار دولت برای افزایش قیمت گندم

در این میان، مساله کمبود بودجه هم مهم است. تجارت‌نیوز چندی پیش گزارش داد که دولت تنها در صورت خرید گندم به همین قیمت 11500 تومان با کسری بودجه مواجه نمی‌شود. حتی پرداخت نرخ مصوب 15 هزار تومانی هم نیاز به دریافت اعتبار بیشتر دارد

به نظر می‌رسد نمایندگان مجلس هم به خوبی به موضوع کمبود اعتبار دولت واقف هستند. در همین روزهای اخیر، رحیم زارع عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس به فارس گفت اگر دولت برای افزایش قیمت خرید گندم متمم بدهد، نمایندگان حاضر هستند به سرعت موضوع را بررسی کنند.

مساله بودجه در میزان پرداختی‌ها به گندمکاران هم مشخص هستند. کشاورزان مطالبات خود را علی‌الحساب و با تاخیر دریافت می‌کنند. اخیرا مهر گزارش داده است، «تاکنون بیش از ۸ میلیون تن گندم خرید تضمینی شده که مبلغ آن بیش از ۱۲۰ هزار میلیارد تومان می شود؛ از این مبلغ فقط ۶۲ هزار میلیارد تومان پرداخت شده است.»

البته به گفته علی قلی ایمانی، مدیرعامل بنیاد ملی گندم‌کاران بر اساس قانون مهلت دولت برای تسویه حساب با گندمکاران، 24 ساعت است و در صورت تأخیر پرداخت هزینه، مسئولان باید مطابق با سود روزشمار بانک مرکزی هزینه تأخیر را به کشاورزان بپردازند.

با وجود این در شرایطی که دولت برای خرید گندم با نرخ مصوب هم اعتبار کافی در اختیار ندارد، مشخص نیست که آیا گندمکاران موفق به دریافت هزینه تاخیر هم می‌شوند یا خیر.

گندمکاران گندم را دپو کردند

در همین رابطه عطاالله هاشمی، رئیس بنیاد ملی گندمکاران به دنیای اقتصادگفت: در سال‌جدید به دلیل تورم پیش‌بینی‌ناپذیر شرط کردیم که در صورت افزایش نرخ جهانی گندم و هزینه‌های تولید، قیمت خرید تضمینی تغییر کند؛ اما متاسفانه دولت تا به امروز زیر ‌بار این افزایش هزینه‌‌‌‌‌ها نرفته است و گندم را ۱۵‌هزار‌تومان از کشاورزان خریداری می‌کند، در حالی‌که قیمت مدنظر تشکل‌های غیردولتی و گندمکاران کیلویی ۱۷‌هزار‌تومان است اما متاسفانه اجازه عملیاتی‌کردن این نرخ را نمی‌دهند.  وی قیمت تضمینی خرید گندم در سال‌گذشته را منطقی دانست و افزود: سطح زیرکشت در سال‌جاری افزایش پیدا کرد و مدیریت مزرعه به‌خوبی انجام شد و میزان خرید تضمینی گندم در سال‌جاری از ۷‌ میلیون و ۸۰۰‌ هزار‌ تن نیز عبور کرده که این عدد نسبت به خرید تضمینی در سال‌گذشته حدود ۲۸‌درصد افزایش پیدا کرده است که امیدواریم عدد خرید به ۸ تا ۹‌ میلیون‌تن نیز برسد. به‌نظر می‌رسد اگر قیمت خرید از گندمکاران مناسب بود و نحوه پرداخت بموقع انجام می‌شد، خرید از مرز ۱۰‌ میلیون‌ تن هم عبور می‌کرد و می‌توانستیم در سال‌جاری رکورد خرید گندم را بشکنیم و به خوداتکایی در بحث گندم نزدیک شویم.

رئیس بنیاد ملی گندمکاران با تاکید بر اینکه عمده خریدار گندم دولت است، خاطرنشان کرد: میزان مصرف صنف و صنعت حدود یک‌میلیون و ۳۰۰‌ هزار‌ تن است و نیاز صنعت‌‌‌‌‌ ماکارونی با احتساب مصرف داخلی و صادرات به‌ندرت به ۶۰۰ هزار‌ تن می‌رسد؛ پس عمده مصرف گندم در خبازی‌هاست. دولت علاوه‌بر میل باطنی کشاورزان بارها از رضایت آنها از نرخ خرید تضمینی سخن گفته‌‌‌‌‌ است، این در حالی است که تشکل‌های بخش کشاورزی که با کشاورزان ارتباط دارند می‌توانند در این زمینه اظهارنظر کنند و آنها مرجع قابل‌اعتماد برای اعلام رضایت و عدم‌رضایت کشاورزان هستند. به گفته هاشمی؛ دولت حدود یک ماه است که پرداخت مطالبات گندمکاران را به تعویق انداخته است. وی با بیان اینکه کشاورزان معیشتی گندم را دپو نکردند، افزود: برخی از کشاورزان به امید تغییرات قیمتی گندم را به دولت نفروختند و آن را دپو کردند؛ گندمکاران چندان نسبت به تغییر قیمت نا امید نشده‌‌‌‌‌اند اما دیوار تخصیص اعتبارات دولت محکم است و این موضوع تاحدود زیادی بحث را بغرنج کرده اما ما منتظر هستیم که بینیم در نهایت چه اتفاقی رخ خواهد داد.