۱۴۲۴ فرزند ایران در اوکراین، خانواده‌ها ،مسئولان در خواب

روزنامه اعتماد درگزارشی به با اشاره به حمله نظامی روسیه به اوکراین نسبت به وضعیت دانشجویان ایرانی مقیم کی‌یف ابراز هشدار داد و از عملکرد مسئولان وزارت خارجه دولت رئیسی در این رابطه انتقاد کرده است.

در بخشی از این گزارش آمده: بیش از ۱۴۰۰ دانشجوی ایرانی مشغول به تحصیل در اوکراین نگران نحوه بازگشت به ایران هستند. طی دو روز گذشته و پس از آغاز تعرض نظامی روسیه به خاک اوکراین از بامداد روز پنجشنبه، بیش از ۲۰۰۰ هموطن ایرانی ساکن در اوکراین برای بازگشت به ایران سرگردان شده‌اند و فعلا بیشترین اعتراضات از سوی ۱۴۲۴ دانشجوی ایرانی ساکن در اوکراین شنیده می‌شود که می‌گویند تمام دولت‌ها از هفته‌های گذشته به اتباع خود هشدار دادند که هر چه سریع‌تر خاک اوکراین را ترک کنند در حالی که مسوولان سفارت ایران در کی‌یف و وزارت امور خارجه ایران تا صبح روز جمعه و یک روز بعد از آغاز حملات نظامی روسیه به اوکراین، هیچ هماهنگی برای خروج و انتقال هموطنان ایرانی ساکن در این کشور انجام نداده بودند و صبح روز پنجشنبه هم اولین واکنش‌های مسوولان سفارت ایران در اوکراین در قبال نگرانی دانشجویانی که مترصد خروج هرچه سریع‌تر از این کشور درگیر جنگ بودند، این بوده که «هر طور می‌توانید فرار کنید.»

* اعتراض و انتقاد بیش از ۱۴۰۰ دانشجوی ایرانی ساکن در اوکراین نسبت به سستی و اهمال مسوولان سفارت ایران و کندی اقدامات وزارت امور خارجه ایران در حالی است که طبق اعلام دو روز اخیر مسوولان وزارت امورخارجه، به دنبال هماهنگی‌های سفرای ایران در کشورهای اوکراین، لهستان، اسلواکی، رومانی و مجارستان، تدابیر لازم برای بازگشت هموطنان از طریق کشورهای همسایه اوکراین اتخاذ شده اما فعلا بیشترین نگرانی‌ها متوجه امنیت جانی و شرایط بازگشت ۱۴۲۴ دانشجوی مقیم در این کشور درگیر جنگ است.

* با این حال، طی دو روز گذشته، چند دانشجوی ایرانی در گفت‌وگو با شبکه خبر و خبرگزاری‌های ایران ضمن آنکه در زمان گفت‌وگوی زنده یا به دنبال ارسال تصاویر از وضعیتی که گرفتار آن شده‌اند، اصابت موشک‌های بالستیک روسی به حاشیه‌های شهر کی‌یف؛ پایتخت اوکراین، انفجارهای پی‌درپی و حضور نظامیان روسی در شهر کی‌یف را تایید می‌کردند و تصاویر دریافتی هم موید ناامنی گسترده شهر بود، این دانشجویان می‌گفتند که به دلیل نامعلوم بودن نحوه ترک کی‌یف، به ایستگاه‌های مترو و پناهگاه‌های زیر ساختمان‌های خوابگاهی که از سازه‌های بازمانده از دوره شوروی سابق بوده پناه برده‌اند و همزمان هم تصاویری از پناه گرفتن تعداد قابل توجهی از دختران و پسران دانشجوی ایرانی در راهروها و ایستگاه‌های متروی کی‌یف در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.

* در حالی که قطعی مکرر اینترنت در کی‌یف، از بعدازظهر دیروز، حتی خطر امکان اطلاع‌رسانی به این دانشجویان و هماهنگی برای بازگشت آنان به ایران را تشدید کرده، این دانشجویان می‌گفتند حتی از بابت دسترسی به امکانات اولیه و به خصوص مواد غذایی هم با مشکلات فراوان مواجه شده‌اند، چون تمام مغازه‌ها توسط شهروندان کی‌یف تخلیه شده و هیچ امکانی برای تهیه مواد غذایی وجود ندارد.

* وضعیت دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در دانشگاه‌های اوکراین چندان واضح نیست. هر چند وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده برای بازگرداندن آنها هواپیما اعزام خواهد کرد ولی به دلیل شدت درگیری‌ها در اوکراین و منطقه پرواز ممنوع در سراسر این کشور، هنوز خبر واضحی درباره این دانشجویان منتشر نشده است.»

* دبیر انجمن اسلامی دانشجویان ایرانی در اوکراین هم اعلام کرد: «با هماهنگی وزارت خارجه اطلاع‌رسانی کردیم تا ایرانیان متقاضی بازگشت به کشور در سامانه راه‌اندازی شده نام‌نویسی کنند و تاکنون ٧۶۴ ایرانی متقاضی پرواز برای بازگشت به کشور بودند. مساله اصلی، خروج دانشجو از کی‌یف و خارکف است و برای رسیدن به لهستان مشکلاتی وجود دارد و تنها دانشجویانی که خودرو دارند در صورت تامین بنزین می‌توانند خارج شوند. ۵٠ تا ۶٠ نفر در خارکف حضور دارند و شرایط خروج از شهر به دلیل وضعیت امنیتی فراهم نیست. مسیر حرکت به سمت غرب امن نیست و دانشجویان نمی‌توانند از این مسیر برای سفر به کشورهای همسایه استفاده کنند. در شمال غربی کی‌یف درگیری رو در رو نیروهای نظامی اوکراین و روسیه صورت گرفته است.»

* ایسنا هم نقل قولی از یکی از دانشجویان ایرانی مقیم اوکراین منتشر کرد که این دانشجو می‌گفت: «تصور می‌کنیم مسوولان وزارت خارجه برای دانشجویان ایرانی اقدامی را انجام نداده‌اند و ما با حمله نظامی روسیه، به پناهگاهی که از دوره شوروی در اوکراین باقی‌مانده است، آمده‌ایم. تنها راه خروج دانشجویان ایرانی این است که مسوولان کشورمان هماهنگی‌های لازم برای انتقال دانشجویان از مسیر زمینی به مرز غربی کشور اوکراین انجام داده و در آنجا برای این دانشجویان ویزای یک روزه گرفته تا پس از یک روز ما بتوانیم به کشورمان برگردیم. در شرایط کاملا بلاتکلیفی به‌سر می‌بریم و نمی‌دانیم باید چه کار کنیم، ما از لحاظ تهیه مواد غذایی با مشکل جدی مواجه هستیم و هیچ مواد غذایی در اوکراین پیدا نمی‌شود و ذخیره آذوقه غذایی ما نیز تمام شده و در بیرون هم این مواد غذایی در دسترس نیست.همه شهروندان اوکراینی تلاش می‌کنند از شرایط به وجود آمده فرار کنند اما اینکه مقصد کجا هست، مشخص نیست! ما در شرایط نگران‌کننده‌ای هستیم و اصلا نمی‌دانیم چه تصمیمی باید گرفته شود.جای امنی در اوکراین وجود ندارد، در همه نقاط درگیری وجود دارد و نمی‌شود گفت یک جای امن وجود دارد. اگر هم بخواهیم با استفاده از تاکسی در کنار دوستان‌مان قرار بگیریم هزینه کرایه آن حدود ۱۰ برابر شده است.»

* در گزارش این خبرگزاری به نقل از یکی دیگر از دانشجویان ایرانی مقیم کی‌یف آمده بود: «در این کشور جنگ و ناامنی ایجاد شده و تمامی کشورها اعم از کشورهای فقیر و غنی، اتباع خود را از حدود یک ماه پیش از اوکراین خارج کرده‌اند. ما که در شرایط جنگ قرار داریم و امنیتی هم وجود ندارد هنوز اعلام می‌کنند که می‌خواهند پروازهایی برای انتقال ما در نظر بگیرند. در حالی که اگر همه این پروازها در نظر گرفته شود باند و فرودگاهی باقی نمانده که بخواهیم از طریق هوایی منتقل شویم! در این کشور مواد غذایی و بنزین وجود ندارد و حتی حمل سلاح گرم برای شهروندان اوکراینی مجاز اعلام شده است. متاسفانه ما هم باید نگران جنگ باشیم و هم نگران اینکه مورد حمله مسلحانه قرار نگیریم.»

* به دنبال اظهارات این دانشجویان که بخشی از طریق شبکه خبر و بخشی از طریق شبکه‌های اجتماعی ارسال و مخابره شده بود و همچنین به دنبال انتشار ویدیوی انتقادی دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در کشور اوکراین، «منوچهر مرادی» سفیر ایران در اوکراین، بین دانشجویان ایرانی که در پناهگاه به‌سر می‌بردند، حاضر شد و گفت: «امروز هیچ جای کی‌یف امن نیست و عده‌ای به من توصیه کردند که دانشجویان را به سفارت ایران منتقل کنیم در حالی که حتی این سفارت نیز به دلیل اینکه نزدیک چند نهاد جدی دولتی قرار دارد امن نیست و هر دولت اشغالگری که جایی را اشغال کند نهایتا نقطه آخر که بیشترین مقاومت‌ها صورت می‌گیرد در همان مکانی است که نهادهای مهم قرار دارند. ما در سفارت ایران حسینیه بزرگی دراختیار داریم که امکان انتقال تمامی دانشجویان به آن وجود دارد اما همان‌طور که عنوان کردم این سفارتخانه امن نیست و ما حتی خانواده‌های خودمان را نیز که هنوز در کی‌یف حضور دارند به سفارت انتقال ندادیم. من هم از یکی از خوابگاه‌های ایرانی دانشجویان ایران، به‌رغم همه محدودیت‌ها و حکومت نظامی که وجود دارد، بازدید کردم و تمام تلاش ما این است که از این شرایط جان سالم به در ببریم و دولت ایران و وزارت خارجه رایزنی‌های خود را با کشورهای همسایه برای انتقال این دانشجویان انجام می‌دهند.»

* هاشم داداش‌پور؛ رییس سازمان امور دانشجویان وزارت علوم در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر تایید کرد که «با هماهنگی‌ها و پیگیری‌های انجام شده بین وزارت علوم و وزارت امور خارجه، اقدامات لازم برای تامین امنیت و خروج دانشجویان ایرانی حاضر در اوکراین انجام شده و طبق برنامه‌ریزی اقدام خواهد شد.»

* داداش‌پور در این گفت‌وگو ضمن اعلام اینکه ۱۴۲۴ دانشجوی مشغول به تحصیل در کشور اوکراین در سامانه میخک وزارت امور خارجه تشکیل پرونده داده‌اند که از این تعداد ۴۹۹ نفر محصلان مربوط به رشته‌های وزارت علوم و بقیه، محصلان مربوط به وزارت بهداشت هستند، تاکید کرد: «حفظ سلامتی دانشجویان و انتقال امن آنها به داخل کشور اولویت اصلی وزارت علوم است. با پیگیری‌های به عمل آمده توسط سازمان امور دانشجویان، وزارت امور خارجه اطمینان خاطر داده که هم‌اکنون این دانشجویان در سلامت و امنیت کامل به‌سر می‌برند و با تدابیر صورت گرفته طی روزهای آتی با پروازهای ویژه به کشور منتقل خواهند شد. برای این منظور، جهت دانشجویانی که تمایل به بازگشت به کشور را دارند سامانه‌ای در وزارت خارجه طراحی شده تا بتوانند از طریق ثبت‌نام، از مسیرهای امن مشخص شده به کشور بازگردند. وزارت علوم و دستگاه‌های مرتبط طی روزهای گذشته اقدامات و پیگیری‌های مختلفی انجام داده‌اند تا با حفظ سلامت دانشجویان و تامین آرامش خانواده‌های‌شان نسبت به انتقال ایمن و سریع این عزیزان و در صورت تمایل مهیا کردن شرایط مناسب جهت ادامه تحصیل در داخل کشور اقدام شود.»

* اظهارات اطمینان‌بخش این مسوول در وزارت علوم در حالی بود که دیروز تصاویری هم از حضور سفیر ایران در اوکراین در جمع دانشجویان ایرانی منتشر شد اما مهم این بود که برخی دانشجویان ایرانی ساکن در کی‌یف در گفت‌وگو با شبکه خبر اعلام می‌کردند که با وجود ابراز اطمینان سفرای ایران بابت تسهیل انتقال و بازگشت از طریق مرز لهستان، مجارستان، رومانی یا اسلواکی، دانشجویان به دلیل آنکه اغلب، خودروی شخصی ندارند، ناچارند با اتوبوس یا قطارهای بین شهری خود را به مرز برسانند که با توجه به ازدحام جمعیتی که از شهروندان اوکراین در ترمینال‌های اتوبوس و قطار ایجاد شده، انتقال و جابه‌جایی با اتوبوس یا قطار هم برای این هموطنان غیرممکن است و بنابراین چاره‌ای جز انتظار برای انتقال از طریق سفارتخانه‌های ایران در اوکراین یا کشورهای همسایه ندارند.

* اگرچه که حالا زمان مناسبی برای طرح این دغدغه‌ها نیست و اولویت اول، حفظ سلامت و بازگشت امن دانشجویان ایرانی ساکن در اوکراین به وطن است اما با توجه به اعلام دیروز وزارت علوم درباره نحوه ادامه تحصیل این محصلان در داخل کشور و سرنوشت تحصیلی آنها با توجه به زمان و عمری که برای تحصیل در اوکراین صرف کرده‌اند، حالا به نظر می‌رسد معضلی برای این دانشجویان ایجاد شده که البته طبق گفته‌های مسوولان وزارت علوم و وزارت بهداشت، ظاهرا این معضل هم چندان ناشناخته نبوده چون طبق اعلام مکرر وزارت علوم و وزارت بهداشت، مدارک دانشگاه‌های اوکراین از نظر نظام آموزشی ایران پذیرفته و مورد تایید نیست.

* دیروز داداش‌پور در توضیح سرنوشت تحصیلی ۱۴۲۴ دانشجویی که تعداد قابل توجهی از آنها مشغول به تحصیل در رشته‌های مرتبط با پزشکی بوده‌اند، گفت: «این سازمان در چارچوب آیین‌نامه‌ها و مقررات وزارت علوم و با درنظر گرفتن شرایط خاص موجود، مساعدت‌های حداکثری را جهت انتقال از دانشگاه محل تحصیل فعلی به دانشگاه‌های هم‌سطح و هم‌تراز داخل کشور به عمل خواهد آورد.طبق ضوابط و مقررات وزارت علوم، مدارک تحصیلی دانشجویان در حال تحصیل در کشور اوکراین در صورت داشتن دو شرط مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت؛ تحصیل در دانشگاه‌های معتبر و اقامت حضوری دانشجویان متقاضی به میزان مدت زمان معین بر اساس مقطع تحصیلی از شرایط موردنیاز جهت ارزیابی مدارک تحصیلی خواهد بود. لیست دانشگاه‌های معتبر و مقررات مربوط به طول مدت اقامت دانشجویی لازم برای تحصیلات حضوری در وبگاه سازمان امور دانشجویان به‌طور سالانه اعلام شده و قابل دسترسی است. در ارزیابی مدارک نیز با در نظر گرفتن شرایط خاص موجود و به منظور حمایت و تامین آرامش خاطر خانواده‌های این عزیزان، این سازمان نهایت تلاش و مساعدت‌های ممکن را انجام خواهد داد.

* بنابراین، تمام دانشجویانی که با ویزای دانشجویی در اوکراین مشغول تحصیل هستند، هنگام مراجعت به کشور، به مدت ۴ ماه می‌توانند اقامت داشته باشند و در صورت تداوم شرایط فعلی، این مدت تا ۳ ماه نیز قابل تمدید است. همچنین با هماهنگی‌های صورت گرفته با دستگاه‌های مربوطه، به تمام مشمولین شاغل به تحصیل در کشور اوکراین در شرایط خاص فعلی، اجازه ورود و خروج برای یک‌بار به مدت ۳ ماه داده شده است، بنابراین این دسته از دانشجویان می‌توانند برای یک بار و به مدت ۳ ماه در کشور حضور داشته باشند. در صورتی که وضعیت فعلی بیش از این مدت تداوم داشته باشد، این مهلت تا ۳ ماه دیگر قابل تمدید خواهد بود.»

* درحالی که مسوولان وزارت علوم، بلامانع بودن ادامه تحصیل دانشجویان رشته‌های مرتبط با این وزارتخانه را محتمل می‌دانند اما دیروز غلامرضا حسن‌زاده؛ دبیر شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی با تاکید قطعی بر اینکه «دانشگاه‌های اوکراین در رشته‌های علوم پزشکی در لیست مورد تایید وزارت بهداشت نیستند»، گفت: «دانشجویانی که هم‌اکنون در رشته‌های دندانپزشکی، پزشکی و داروسازی دانشگاه اوکراین تحصیل می‌کنند یا می‌توانند در یکی از دانشگاه‌های معتبر خارجی ادامه تحصیل داده و مدرک خود را برای ارزیابی به ما ارایه دهند، یا اینکه برای تحصیل در یکی از رشته‌های کارشناسی دانشگاه‌های داخل درخواست انتقال بدهند.ما مصوبه‌ای در این وزارتخانه داریم که براساس آن از سال ۲۰۱۹ انتقال دانشجویان علوم پزشکی به داخل کشور به‌طور کلی ممنوع است. با توجه به اینکه رشته‌های پرطرفدار یعنی پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی ما نیاز به ظرفیت‌های متعدد دارند و ما باید ظرفیت‌های بیمارستانی، یونیت‌های دندانپزشکی و فیلدهای آموزشی خود را برای این دانشجویان فراهم کنیم، نمی‌توانیم بدون توجه به این موارد اقدام به پذیرش دانشجو کنیم، چراکه کیفیت آموزش برای ما اهمیت دارد.

* بنابراین، انتقال دانشجویان ایرانی از دانشگاه‌های غیر معتبر و مراکزی که در لیست اعتبار وزارت بهداشت نباشند صورت نخواهد گرفت چنانکه حتی از سال ۲۰۱۹ نیز حتی از هیچ دانشگاه معتبری هم دانشجو به داخل انجام نمی‌دهیم. دانشجویان ما که در اوکراین مشغول به تحصیل هستند تنها کاری که می‌توانند انجام بدهند، این است که در دانشگاه‌های مورد تایید وزارت بهداشت در کشورهای دیگر تحصیل کنند و بعد از تحصیل برای ارزشیابی مدارک خود در داخل کشور اقدام کنند و پس از آن می‌توانند از آن مدرک در کشور استفاده کنند. ولی واقعیت این است که ما نمی‌توانیم آنها را در داخل دانشگاه‌های کشور در رشته‌های پزشکی، داروسازی و دندانپزشکی پذیرش کنیم، چراکه اغلب این دانشجویان در این سه رشته پزشکی تحصیل می‌کنند و ما ظرفیتی برای تحصیل آنها در کشور نداریم.تنها کاری که وزارت بهداشت برای کمک به این دانشجویان می‌تواند انجام بدهد، این است که یا در دانشگاه‌های معتبر وزارت بهداشت تحصیل و بعدا مدارک آنها ارزشیابی شود یا اینکه اگر هم به داخل کشور آمدند مدارک خود را همراه داشته باشند و برای تحصیل دررشته‌های کارشناسی درخواست بدهند تا ما پرونده آنها را بررسی کنیم. چنانچه دانشجویی در زمان اعزام در دانشگاه‌های اوکراین آن دانشگاه مورد تایید وزارت بهداشت ما بوده باشد ما براساس همان قوانین تصمیم می‌گیریم. بنابراین ممنوعیت انتقال دانشجویان شامل کسانی خواهد شد که از سال ۲۰۱۹ اعزام شده باشند اما کسانی که قبل از آن اعزام شده باشند اگر شرایط آیین‌نامه ما را داشته باشند، می‌توانند درخواست تحصیل در داخل را بدهند اما در شرایط فعلی دانشگاه‌های اوکراین مورد تایید ما نیستند.»