ماجرای گزینه «عجله دارم» در اسنپ و تپسی چیست؟

برخی از کاربران این تاکسی‌های اینترنتی می‌گویند از وقتی گزینه‌ی عجله دارم اضافه شده است، راننده‌ها سخت‌تر مسافران را قبول می‌کنند.

در طی چند ماه گذشته اسنپ و تپسی، دو تاکسی اینترنتی، گزینه‌ی «عجله دارم» را اضافه کرده‌اند تا با پرداخت پول بیشتر راننده زودتر مسافران را قبول کند. برخی از کاربران این تاکسی‌های اینترنتی می‌گویند از وقتی گزینه‌ی عجله دارم اضافه شده است، راننده‌ها سخت‌تر مسافران را قبول می‌کنند. مدیر توسعه تجاری اسنپ می‌گوید: کمیسیون‌های دریافتی از کاربران راننده‌ی اسنپ در دو سال گذشته هیچ تغییری نداشته و هم‌اکنون رقم کمیسیون اسنپ در شهرهای بزرگ ایران از جمله تهران ۱۵درصد است.

وی در ادامه گفت: گزینه عجله دارم هم با درخواست مسافران ایجاد شده است، چون پیش از این اگر عجله داشتند باید گزینه‌ی توقف در سفر را می‌زدند تا راننده قبول کند.

از سوی دیگر یک فعال اقتصادی دیگر هم می‌گوید استارت آپ‌هایی مثل اسنپ، تپسی و علی بابا بر خلاف باور عموم خیلی سود ده نیستند. چون هزینه‌های بالایی دارند و هم‌اکنون در حال توسعه و تیم‌سازی هستند.

در طی چند ماه گذشته اسنپ و تپسی -دو تاکسی اینترنتی- گزینه‌ی «عجله دارم» را اضافه کرده‌اند تا با پرداخت پول بیشتر راننده زودتر مسافران را قبول کند. برخی از کاربران این تاکسی‌های اینترنتی می‌گویند از وقتی گزینه‌ی عجله دارم اضافه شده است، راننده‌ها سخت‌تر مسافران را قبول می‌کنند. انصاف نیوز سعی کرد همین پرسش‌ها را از روابط عمومی تپسی بپرسد، اما آنها تا به الان پاسخی نداده‌اند. اما مدیر توسعه تجاری اسنپ می‌گوید: کمیسیون‌های دریافتی از کاربران راننده‌ی اسنپ در دو سال گذشته هیچ تغییری نداشته و هم‌اکنون رقم کمیسیون اسنپ در شهرهای بزرگ ایران از جمله تهران ۱۵درصد است.

دریافت کمیسیون از راننده‌ها هم از زمانی که مردم از آژانس‌های تلفنی استفاده می‌کردند، رایج است.

متن کامل گفت‌وگو با فرید شهابی، مدیر توسعه‌ی تجاری اسنپ، امید عرب فعال اقتصادی-و گزارش مردمی از راننده تاکسی‌ها و رانندگان اسنپ‌ را در ادامه بخوانید:

یکی از رانندگان تاکسی که خودش هم در گذشته راننده اسنپ بود، گفت: از زمانی که برای چند زن در اسنپ مشکل پیش اومد، ما از اسنپ بیرون اومدیم. خیلی از همکارای ما هم در آن زمان با اسنپ قطع همکاری کردن. ولی من تجربه‌ی کار در اسنپ رو داشتم، خیلی برای راننده به‌صرفه نیست.

او افزود: ببینید! هر چیزی به عادت آدما وابسته‌ست. مثلا اگه کسی تاکسی سوار شه، خیلی سخت می‌تونه اتوبوس سوار شه. یا کسی که به اتوبوس عادت داره، به راحتی با تاکسی و اسنپ رفت و آمد نمی‌کنه. یه راننده تاکسی نمی‌تونه راننده اسنپ خوبی بشه و یا برعکس.

این راننده تاکسی درباره‌ی وضعیت اقتصادی راننده تاکسی‌ها بعد از رواج تاکسی‌های اینترنتی گفت: اینکه وضعیت تاکسی دارها بعد از اسنپ بد شد رو قبول ندارم. چون به نظرم به خاطر وضعیت بد اقتصادی همه‌ی کسب و کارها دچار چالش شده. مثل مغازه دارها و شرکت‌ها.

یک راننده تاکسی دیگر می‌گوید: اسنپ حدوداً ۱۷.۵ درصد کمیسیون از مسافرا می ‌یره. قیمت اسنپ از همین چهار راه ولیعصر تا ونک ۱۸ تومن میشه. با کم کردن کمیسیون اسنپ چیزی برای راننده باقی نمی‌مونه.

او افزود: از وقتی اسنپ اومد، کسب و کار تاکسی دارها خیلی بد شد. من در اسنپ هم کار می‌کنم، گاهی صبحا برای اینکه خالی نیام اولش از طریق اسنپ مسافر می‌گیرم. برای راننده خیلی صرف اقتصادی نداره. می دونید قیمت یه گلگیر و لاستیک چنده الان؟ اما به هر حال بعضیا مجبورن.

یک راننده تاکسی دیگر می‌گوید برخی از شهرهای دیگر به اینجا می‌آیند تا با اسنپ کار کنند، برای آنها فرقی ندارد چه قیمتی دارد و در این‌باره توضیح داد: ببین اسنپ برای راننده از نظر مالی خوب نیست. خیلی‌ها عشقی کار می‌کنند، یعنی کارشون یه چیز دیگه‌ست اما راننده تاکسی اینطوری نیست.

او افزود: مثلا یکی رو می شناسم از بیرجند اومده بود تا اینجا روی اسنپ کار کنه، شبا تو ماشین می خوابید. می گفت من باید ۱۵میلیون تومن جمع کنم تا تو شهرم خونه رهن کنم. به خاطر همین براش گرونی و ارزونی فرقی نداشت. فقط می گفت روزی ۱۰۰ تومن باید در بیارم. وگرنه با این قیمت اسنپ و کمیسونش خیلی به‌صرفه نیست.

یکی از رانندگان اسنپ در گفت‌وگو با انصاف نیوز درباره‌ی شرایط کاری در اسنپ گفت: از کسانی که بیشتر در طول روز بااسنپ کار می‌کنند، اسنپ کمیسیون کمتری دریافت می‌کنه. اما از کسانی که گاهی مسافر جا‌به‌جا می‌کنند، کمیسیون بیشتری می گیره.

مثلا من یک مسیر ۳۵ هزار تومانی میرم و ۷ هزار تومان اونو اسنپ ازم می‌گیره. چون گاهی کار می‌کنم، برای من بد نیست. دو سه ساعت در شب کار می کنم ۱۵۰ تومان در میارم. بیشتر مسیرهای کوتاه رو میرم. البته با اسنپ اگر زیاد مسافر جا‌به‌جا کنید، تعرفه‌های تشویقی زیادی داره.

امید عرب -مشاور استارت‌آپ‌ها و فعال اقتصادی – درباره‌ی الگوریتم کسب‌وکارهای اینترنتی به انصاف نیوز گفت: استارت آپی‌هایی مثل اسنپ، تپسی و علی بابا بر خلاف باور عموم خیلی سود ده نیستند. چون هزینه‌های بالایی دارند و هم‌اکنون در حال توسعه و تیم‌سازی هستند. اگر دقت کنید چند وقت یکبار یک محصول جدید را به برند خودشان اضافه می‌کنند که بسیاری از این محصولات جدید با شکست مواجه می‌شوند و ضرر و زیان زیادی می‌دهند.

او درباره‌ی قیمت این تاکسی‌های اینترنتی افزود: اینگونه نیست که قیمت همیشه از مسیر «آ» به «ب» یکسان باشد، چون از سوی دیگر راننده هم مقاومت می‌کند. همین الان اگر بخواهید با تاکسی به یک مسیری بروید، قیمت‌ چند برابر اسنپ می‌شود. اسنپ فقط یک کاربر ندارد؛ شما آن را یک بیزنس می‌دانید، کاربر دیگر راننده‌ها، موتور سوارها و رستوران‌ها و… هستند. اسنپ باید همه‌ی این کاربرها را راضی نگه‌دارد.

او درباره‌ی اینکه آیا شرکت اسنپ بازار را قبضه کرده است، تصریح کرد: اینکه اسنپ توانسته است نسبت به رقبای دیگر پیشی بگیرد، به خاطر تیم مدیریتی قوی آن است. وگرنه کاربرهای خود را از دست می‌دهد. به نظرم اینگونه نیست که بازار در انحصار اسنپ باشد، چون شما می‌توانید به گزینه B و C مراجعه کنید. اما برای این گزینه‌ها تقاضا وجود ندارد، چون نه شما به عنوان مسافر تقاضا می‌دهید و نه راننده‌ای وجود دارد. از طرفی چون راننده کارمند اسنپ نیست، بیمه هم نمی‌شود و باید روزانه یک مقدار پول دربیاورد که به پایه حقوق برسد.

«بازار رقابتی است»

عرب با اشاره به اینکه بازار تاکسی‌های آنلاین رقابتی است، افزود: در کل به عقیده‌ی من بازار رقابتی است، اما بقیه شرکت‌‌ها نتوانستند وارد این رقابت شوند. یعنی مسافران را نتوانستند راضی کنند یا راننده‌ها. مثلاً در خیابان ولیعصر از فلافل سه تومنی داریم تا استیک سیصد هزار تومانی نمی‌توان یکسان‌سازی قیمت کرد، چون سرویس و مواد اولیه آنها متفاوت است.ببینید! بازار آزاد همین است. آن شرکت قیمت را تعیین می‌کند و این کاربر است که باید ببیند با کدام یک کار کند.

این فعال اقتصادی درباره‌ی کمیسیون دریافتی این شرکت‌ها گفت: قبل از تاکسی‌های اینترنتی آژانس‌هایی بودند که ۱۵ تا ۲۰ درصد از راننده کمیسیون می‌گرفتند، الان هم هستند، یعنی دریافت کمیسیون عادی است. اسنپ برای اینکه بتواند مخاطب را جذب کند باید قیمت را پایین بیاورد و راننده هم با این قیمت باید بداند می‌تواند ادامه دهد یا نه.

اسنپ همیشه برای راننده مسافر دارد و یک مسیر دو طرفه هم است و با توجه به خلوتی و شلوغی قیمت را تعیین می‌کند. در یکی دو سال اول اسنپ اصلا اوضاع خوبی نداشت. یک دفعه‌ای معروف شد. تازه آن اوایل می‌گفتند که تپسی بهتر است. حالا ببینید هر جایی که دولت ورود کند، شکست می‌خورد اما اگر بازار آزاد باشد نمی‌توان آن را انحصاری کرد و رقابت وجود دارد.

فرید شهابی، مدیر توسعه‌ی تجاری اسنپ درباره‌ی نحوه‌ی تعیین قیمت، کمیسیون دریافتی از راننده‌ها و گزینه‎‌ی جدید «عجله دارم» به پرسش‌های انصاف‌نیوز پاسخی کتبی ارسال کرد که در ادامه می‌خوانید:

انصاف نیوز: نحوه‌ی تعیین قیمت و تعیین مقدار کمیسیون تاکسی‌های آنلاین به چه صورت است و از چه الگوریتمی استفاده می‌کنند؟

اسنپ: کمیسیون‌های دریافتی از کاربران راننده‌ی اسنپ در دو سال گذشته هیچ تغییری نداشته و هم‌اکنون رقم کمیسیون اسنپ در شهرهای بزرگ ایران از جمله تهران ۱۵درصد است. برخی به اشتباه مبلغ عوارض شهرداری را جزو مبالغ کسر شده از درآمد کاربران راننده محاسبه می‌کنند که این امر به هیچ وجه صحت ندارد. همان‌طور که بارها ذکر شده، ۱.۵ درصد هزینه سفر تمام تاکسی‌های اینترنتی، بر اساس دستورالعمل نظارتی تاکسی‌های اینترنتی، مصوب وزارت کشور و وزارت صنعت، معدن و تجارت، به طور کامل در اختیار شهرداری قرار می‌گیرد. مبلغ عوارض به هیچ عنوان از محل درآمد رانندگان اسنپ کسر نمی‌شود. در واقع فرایند محاسبه این صورت است که اسنپ ابتدا هزینه سفر را، بدون ۱.۵ درصد عوارض شهرداری مشخص می‌کند و میزان کمیسیون اسنپ بر مبنای آن مبلغ محاسبه می‌شود. سپس به هزینه کلی سفر ۱.۵ درصد عوارض شهرداری اضافه می‌شود که این مبلغ اعلامی به مسافر است.

۲- در طی چند ماه اخیر اسنپ گزینه‌ای را به عنوان “عجله دارم” اضافه کرده است. برخی از مشتریان اسنپ می‌گویند معمولا راننده‌ها انقدر در قبول کردن تعلل می‌کنند که مسافر مجبور شود گزینه‌ی عجله دارم را بزند. و گاهاً خیلی مشتری را معطل می‌کنند. آیا برنامه‌ای برای حفظ این گزینه برای عدم سو استفاده وجود دارد؟

برای پاسخ به این سوال بهتر است ابتدا دلیل اضافه شدن گزینه‌ی «عجله دارم» را بدانیم. تلاش ما در اسنپ این است که درخواست‌های بیشتری به سفر تبدیل شود، با این حال به‌طور قطع نمی‌توان تمام درخواست‌ها را به سفر تبدیل کرد. طبق بررسی‌های ما، قبل از اضافه شدن گزینه‌ی «عجله دارم»، بسیاری از مردم برای اینکه شانس درخواست قبولی سفرهایشان افزایش یابد از گزینه‌هایی مانند «توقف در سفر» استفاده می‌کردند تا احتمال پذیرفته شدن سفر خود را بیشتر کنند. مطالعه‌ی رفتار کاربران و درخواست‌های مکرر آن‌ها باعث شد تا اسنپ گزینه‌ی «عجله دارم» را به سرویس درخواست خودروی خود اضافه کند.

این گزینه همانطور که از نامش مشخص است برای مواقعی که مسافر عجله دارد و می‌خواهد شانس پذیرفته شدن درخواست سفرش بالاتر برود، استفاده می‌شود. مشخص است که احتمال اینکه کاربر راننده سفری را که قیمت بالاتری دارد بپذیرد، بیشتر است.

همانطور که شما مطرح کردید گزینه‌ی «عجله دارم» ماه‌هاست به سرویس درخواست خودروی اسنپ اضافه شده ولی به‌تازگی سوالاتی درباره‌ی آن برای کاربران مطرح شده است. برای توضیح این مسئله باید بگویم که با پایان یافتن ماه رمضان، کم شدن محدودیت‌های کرونا و بسیاری موارد دیگر، میزان درخواست سفرهای اسنپی افزایش یافته، اما تعداد کاربران راننده متناسب با میزان درخواست‌ها رشد نکرده است. در چنین شرایطی تعداد بیشتری از درخواست‌های مردم پذیرفته نمی‌شود و آن‌ها تصور می‌کنند که باید گزینه‌ی «عجله دارم» را بزنند تا سفرشان قبول شود. در حالی‌که کاربر راننده اصلا متوجه نمی‌شود که شما در درخواست خود از گزینه‌ی «عجله دارم» استفاده کرده‌اید، درنتیجه احتمال سو‌ءاستفاده از این گزینه توسط کاربران راننده بسیار کم است.

در حقیقت بهم خوردن توازن بین تعداد درخواست‌ها و تعداد رانندگان (عرضه و تقاضا) در چند هفته اخیر باعث پایین آمدن نرخ تبدیل درخواست‌ها به سفر شده است، ولی با استفاده از گزینه‌ی «عجله دارم» شانس پذیرفته شدن درخواست‌ها بیشتر می‌شود.

۳- در برخی از ساعات روز قیمت اسنپ دو یا چند برابر می‌شود؟ این افزایش قیمت چه الگوریتمی دارد؟

قیمت هر سفر در اسنپ بر اساس ۴ فاکتور «ورودی سفر»، «مسافت سفر»، «مدت زمان سفر» و «نسبت عرضه و تقاضا» تعیین می‌شود. ورودی سفر، مدت زمان سفر و مسافت سفر، «قیمت پایه» را تشکیل می‌دهند که هرچند ورودی و مسافت در یک سفر ثابت همیشه یکسان هستند، اما مدت زمان سفر با توجه به عواملی مانند ترافیک یا شرایط جوی خاص متغیر است، در نتیجه قیمت پایه سفرها در شرایطی که ورودی سفر و مسافت یکسان باشد به دلیل ترافیک و تغییر مدت زمان سفر می‌تواند تغییر کند.

این قیمت پایه‌ی متغیر خود متاثر از نسبت عرضه و تقاضاست. یک الگوریتم به‌صورت هوشمند نسبت عرضه و تقاضا را بررسی می‌کند و با توجه به آن به قیمت پایه اضافه یا از آن کم می‌شود.

ابتدای سال جدید، به دلیل تعطیلات نوروز و پس از آن با شروع ماه رمضان، درخواست سفرها کاهش یافت که منجر به کاهش مقطعی قیمت سفر به نسبت ماه‌های آخر سال ۹۹ شد. با پایان یافتن ماه رمضان و کم شدن محدودیت‌های کرونا و همچنین برگزاری امتحانات مدارس به‌صورت حضوری، میزان درخواست سفرهای اسنپی افزایش پیدا کرد و قیمت‌ها به تبع این افزایش تقاضا، به نسبت تعطیلات نوروزی ابتدای سال و ماه مبارک رمضان افزایش یافت.

هرچند به‌طور کلی قیمت تاکسی‌های اینترنتی با نسبت عرضه و تقاضا رابطه دارد، اما این نکته را نباید فراموش کرد که گاهی حتی با کمتر شدن درخواست‌ها نیز قیمت کاهش پیدا نمی‌کند. یعنی ممکن است در شرایطی درخواست‌ها کم شود و به همین دلیل تعداد رانندگان نیز به میزان بیشتری کاهش یابد و درنتیجه قیمت‌ها افزایش یابد. برعکس آن نیز می‌تواند اتفاق بیفتد؛ یعنی اگر درخواست‌ها زیاد شوند و راننده‌ها نیز افزایش یابند، قیمت‌ها کاهش می‌یابد.

۴- برخی از مردم افزایش کمیسیون‌ها از سوی شرکت اسنپ را یکی از دلایل افزایش قیمت می‌دانند، توضیح شما چیست؟

همان‌طور که گفته شد کمیسیون‌های دریافتی از کاربران راننده اسنپ هیچ تغییری نکرده است؛ بلکه در یک سال اخیر با افزایش چشمگیر قیمت خودرو، لوازم یدکی و در مجموع استهلاک خودرو مواجه بودیم و دور از ذهن نیست که فعالیت در تاکسی‌های اینترنتی با کرایه‌های قبلی برای کاربران راننده از نظر اقتصادی به‌صرفه نباشد. از طرفی نرخ تورم در فروردین ماه امسال ۳۸.۹ درصد بوده و تاکسیرانی نیز افزایش قیمت سالانه‌ی خود را ۳۵ درصد اعلام کرده است. در چنین شرایطی افراد توقع دارند در هر شغلی درآمدشان افزایش پیدا کند و نمی‌توان این حق رانندگان تاکسی‌های اینترنتی را نادیده گرفت./ انصاف نیوز