هشدار افزایش مجرمان کوچک

مصطفی عبدالهی - شاید رئیس جدید سازمان‌ زندان‌ها هم خبر نگران‌کننده دو روز قبل را شنیده بود و همین موضوع بهانه‌ای شد تا دیروز در اولین بازدید میدانی خود، سری به کانون اصلاح و تربیت استان تهران بزند؛ محلی که بزهکاران زیر سن قانونی در آن نگهداری می‌شوند و بیم آن وجود دارد که تعداد ساکنان این خانه بیشتر و بیشتر شود.

 

دو روز قبل بود که رئیس پلیس پیشگیری تهران این خبر را اعلام کرد که: «سن سارقان به زیر ۱۸ سال رسیده است»؛ موضوعی که اگرچه برای اولین‌بار نیست و برخی از کودکان و نوجوانان حاضر در کانون‌های اصلاح و تربیت به همین جرم بازداشت شده‌اند، اما بیان آن از زبان پلیس، نگرانی‌ها را درباره افزایش این سارقان زیر سن قانونی بیشتر می‌کند.

آن‌طور که «ابراهیم وثیقی اسدی» قاضی حوزه کودکان و نوجوانان اعلام کرده است، «ضرب و جرح عمدی»، «سرقت گوشی تلفن همراه»، «رانندگی بدون گواهی‌نامه» و «مواد مخدر» از مهم‌ترین جرایم کودکان و نوجوانان بزهکار است. این یعنی وقتی از بزهکاری کودکان و نوجوانان صحبت می‌کنیم، نباید فقط به جرم سرقت فکر کرد و پای دیگر جرایم هم در میان است؛ همان چیزی که در خبرهای چندماه و چندسال اخیر هم دیده و شنیده‌ایم: قمه‌کشی هلیای دهه هشتادی در اصفهان، قتل ارشیای 13ساله به دست سه نوجوان در یک ماجرای عشقی، دستگیری پسر 15ساله به جرم کلاهبرداری با تله فروش اکانت بازی در کرج، دستگیری نوجوان ۱۷ساله به جرم سرقت صندلی پارک‌های آبادان، دستگیری نوجوان کلاهبردار اینترنتی در لاهیجان و... . این‌ها فقط چند خبر ماه‌های اخیر است که ثابت می‌کند قبح جرم برای برخی نوجوانان از بین رفته است. اتفاقی که البته دلایلی همچون بحران‌های اقتصادی، آسیب‌های اجتماعی و مشکلات خانوادگی هم در آن تاثیر مستقیم داشته است.

 

 

در مواجهه با این بزهکاران، از یک‌سو با نوجوانانی رو‌به‌رو هستیم که اگر بازدارنده‌های قوی در مقابلشان نباشد، به راحتی با جرم عجین می‌شوند و سارقان و مجرمان بزرگ‌سال آینده خواهند بود؛ و از سوی دیگر، ذات پاک آن‌ها فرصت مناسبی را به ما می‌دهد تا زیبایی درونی آن‌ها را احیا کنیم. این همان چیزی است که باید در کانون‌های اصلاح و تربیت موردتوجه باشد و غلامعلی محمدی رئیس سازمان زندان‌ها هم در بازدید دیروز خود از کانون تهران به آن اشاره کرد: «بچه‌های حاضر در کانون اصلاح  و تربیت، نوجوان و جوانی هستند که به‌طور متمادی در معرض خطا و گناه نبوده‌اند؛ بنابراین به‌راحتی اقدامات اصلاحی و تربیتی را می‌پذیرند و بر آنان موثر واقع می‌شود».

اما در کنار همه علت‌های کاهش سن بزهکاری در جامعه، برخی رفتارهای تربیتی در خانواده و جامعه هم در پیشگیری از این اتفاق موثر است. مقاله پژوهشی منتشرشده در «فصلنامه رهیافت پیشگیری از جرم» موارد زیر را از جمله مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری از بزهکاری اطفال و نوجوانان برشمرده است: توانمندسازی زیستی (شامل مراقبت‌های لازم در دوران بارداری مادر)، توانمندسازی شناختی(تقویت ویژگی‌های شخصیتی همچون انعطاف‌پذیری در شرایط سخت، شکل دادن تعادل شخصیتی برای سازگاری مثبت و...)، مهارت‌های ارتباطی، مهارت تصمیم‌گیری،  مهارت مقاومت و امتناع، مهارت حل مسئله، آموزش مهارت اظهار وجود و ... .