واقعا واقعیت دارد؟ برج‌های منطقه ۲۲ جلوی باد را گرفته‌اند؟! ماجرای تخلیه شهر چیست؟

بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران «برج‌های منطقه ۲۲ جلوی باد را گرفته‌اند» و اظهار نظر یک استاد دانشگاه درباره شاخص‌های کیفیت هوا از مشهورترین شایعاتی است که درباره آلودگی هوای پایتخت مطرح می‌شوند.

آلودگی هوا یکی از مشکلات زیست‌محیطی تهران است که با فرا رسیدن فصل سرد تشدید می‌شود. سال گذشته تهرانی‌ها ۱۶۸ روز هوای آلوده تنفس کردند که ۱۳۲ روز در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس، ۳۴ روز ناسالم برای همه و دو روز در شرایط خطرناک بود. در سال جاری نیز تا روز گذشته (۹ مهرماه) ۴۷ روز هوا آلوده بود که ۴۲ روز برای گروه‌های حساس و پنج روز برای همه ناسالم بود.

آلودگی هوای تهران مانند هر موضوع مهم دیگری با اظهارنظر‌ها و حتی شایعاتی همراه بوده است. بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران «برج‌های منطقه ۲۲ جلوی باد را گرفته‌اند» یکی از این شایعات است. از سال ۹۲ در پی افزایش ساخت و ساز در منطقه ۲۲ از سوی برخی اشخاص و جریان‌ها اعلام شد هوای تهران به این دلیل آلوده است که برج‌های منطقه ۲۲ جلوی باد را گرفته‌اند و گرنه هوای شهر باید پاک و قابل قبول باشد.

در سال ۹۸ پژوهشی در شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با عنوان «بررسی تاثیر بلند مرتبه سازی در منطقه ۲۲ بر میدان باد منطقه و شهر تهران» انجام شد که یافته‌های کارشناسی آن در دو دوره تابستانی و زمستانی نشان داد وجود برج‌های منطقه ۲۲ تهران تنها در محدوده ناچیز اطراف برج‌ها بر میدان یاد اثرگذار است و با فاصله گرفتن از این برج‌ها اثرگذاری آن‌ها بر میدان باد محله منطقه و صد البته شهر تهران به صفر می‌رسد.

نکته دیگر اینکه تصاویر گرفته شده از ساعات هجوم گرد و غبار به تهران یا زمانی که باد ریزگرد‌ها و آلودگی‌ها را از شهر می‌زداید، بزرگترین شاهد بر این است که اثرگذاری برج‌های منطقه ۲۲ بر آلودگی هوای تهران چیزی جز شایعه نیست.

شایعه معروف هر سال هر سال در فاصله اندکی از نخستین دوره آلودگی هوای پاییزی، خبری همه فضای مجازی را پر می‌کند که طی آن یک استاد رشته آلودگی‌های زیست محیطی دانشگاه سوربن درجه کیفیت هوا ۱۵۰ را به معنی هشدار دانسته و درجه ۱۶۰ را در حکم تعطیلی مدارس خوانده و اظهارمی‌کند که در درجه ۱۷۰ شهر‌ها باید تخلیه شوند و رسیدن شاخص‌ها به عدد ۱۸۰ به معنای درجه هشدار شیمیایی است.

خبری در شبکه های مجازی به نقل از بی بی سی منتشر شد که شخصی به نام پروفسور مجید حکمت به عنوان استاد آلودگی های زیست محیطی دانشگاه سوربن درجه کیفیت هوا ۱۵۰ را به معنی هشدار دانسته و درجه ۱۶۰ را در حکم تعطیلی مدارس خوانده و اظهار کرده بود: در درجه ۱۷۰شهرها باید تخلیه شوند و رسیدن شاخص ها به عدد ۱۸۰ به معنای درجه هشدار شیمیایی است.

بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، این سخنان در شرایط کاملا غیر کارشناسی عنوان شده است و هیچ استاندارد داخلی و خارجی چنین تحلیلی را درست نمی‌داند. طبق اصول محیط زیست انسانی، شاخص بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ به عنوان هوای ناسالم برای همه شناخته می‌شود و بررسی‌های علمی دقیق برای چنین هوایی توصیه می‌کنند: بیماران قلبی ریوی، سالمندان و کودکان باید از فعالیت طولانی و سنگین خارج از منزل در چنین هوایی خودداری کنند و سایر افراد نیز فعالیت خود در فضای آزاد را کاهش دهنده طبق همین اصول استاندارد اعلام شده اگر شاخص کیفیت هوا از ۳۰۰ فراتر رفت، افراد باید تا بهتر شدن کیفیت هوا در خانه بمانند و اصلا چیزی به نام تخلیه شهر و هشدار شیمیایی نداریم.

در همان مقطع معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران تاکید کرد: اولا اعلام شاخص ۱۸۰ در گروه های تلگرامی به ادعای کارشناس بی‌بی‌سی، صحیح نبوده و شاخص آلودگی هوای تهران از ۱۵۸ بالاتر نرفته است، دوم اینکه آلاینده های شاخص در روزهای اخیر ذرات معلق است، نه آلاینده های شیمیایی و تشعشعات.

محمد رستگاری گفت: بر اساس استانداردهای بین‌المللی(EPA)  میزان غلظت آلاینده‌ها طبقه‌بندی را ترتیب داده که تعیین می‌کند هر میزان آلایندگی چه تاثیری بر روی سلامتی افراد دارد. اگر میزان آلاینده‌ها هیچ اثر سویی بر روی فرد نداشته باشد آن محدوده را هوای پاک می‌نامند که شاخص‌ آن صفر تا ۵۰ تعریف شده است.

معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران ادامه داد: بازه ۵۱ تا ۱۰۰ را هوای سالم می‌نامند که بعضا افرادی را که دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند را تحت تاثیر قرار می‌دهد و البته برای اکثریت جامعه هیچ اثر سویی ندارد. اگر غلطت آلاینده‌ها به گونه‌ای باشد که برای سالمندان، کودکان و کسانی که دارای بیماری‌های قلبی و ریوی هستند، اثر منفی داشته باشد به این شاخص که بین ۱۰۱ تا ۱۵۰ قرار دارد شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس گفته می‌شود.

 رستگاری تصریح کرد: وقتی که شاخص آلودگی هوا از ۱۵۰ بالاتر می‌رود هوا برای تمامی شهروندان یک شهر ناسالم عنوان می‌شود اما این ناسالم بودن به این معنی نیست که زمینه فوت افراد فراهم شده است اما به افراد توصیه می‌کنیم که در این شرایط ورزش و فعالیت بدنی نکنند. وقتی شاخص آلودگی هوا بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ قرار می‌گیرد در واقع هوا بسیار ناسالم است و زمانی که شاخص از ۳۰۰ فراتر رود در واقع وضعیت آلودگی هوا خطرناک است.

وی با بیان اینکه این طبقه‌بندی در بیشتر دنیا مطرح است، عنوان کرد: شاخص آلودگی ۱۸۰ در واقع شرایط ناسالم برای همه افراد جامعه است اما ما میزان آلودگی بسیار بیشتر از این شاخص را هم تجربه کرده‌ایم. در سال گذشته شاخص آلودگی ۲۵۰ به بالا را هم بر اثر گرد و غبار داشته‌ایم و این امر مشکلی خاصی- که این فرد به اصطلاح کارشناس مطرح کرده است- برای شهروندان ایجاد نکرده است.

 رستگاری با بیان اینکه اگر هم‌اکنون بیشتر سایت‌های بین‌المللی را مشاهده کنید، متوجه می‌شوید در بسیاری از شهرهای اروپایی و آسیایی شاخص آلودگی هوا بیشتر از حد مجاز بوده است، اضافه کرد: به عنوان مثال شما می‌توانید از سایت AQIوضعیت آلودگی هوا را در شهرهای مختلف مشاهده کنید و می‌بینید که در بسیاری از کشورها از جمله چین  هوا بسیار آلوده است.

معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران با تاکید بر این موضوع که ما نباید به شهروندان اطلاعات غلط ارائه دهیم، تصریح کرد: اما اینکه بگوییم هوا هم مشکلی ندارد، در واقع صحیح نیست و توصیه‌های ما باید جدی گرفته شود.

محمد رستگاری در خصوص وضعیت فعلی هوای تهران هم اظهار داشت: ازروز شنبه در تلاش هستیم تا با تهمیدات ویژه شاخص آلودگی بالاتر نرود و  در روزهای گذشته که شاخص آلودگی هوای تهران در یک بازه۱۳۰ تا ۱۶۰ حرکت کرده نمایانگر خطر جدی برای افراد سالم نبوده است و برای گروه های حساس شرایط هشدار است اما گروه های دیگر باید مراقب سلامتی خود باشند بنابراین تفاسیری که برخی افراد نا آشنا و غیر متخصص از اعداد و ارقام مندرج در شاخص آلودگی هوا دارند، مبنای علمی ندارد.

وی خاطر نشان کرد : علاوه بر این اگر سری به سایت های جهانی سنجش و کنترل کیفی هوای شهرهای بزرگ و آلوده جهان بزنید متوجه خواهید شد که وضعیت امروز تهران از بسیاری از شهرها بهتر است. برای مثال در سایت aqicn.org  وضعیت شهرهای چین را نگاهی بیاندازید، یا وضعیت یکی از شهرهای اروپایی مانند ایتالیا را، آنها هم با وارونگی هوا و آلودگی هوا در این فصل مواجه اند، اما هیچ کدام از مسوولان دولتی و محلی اقدام به تخلیه شهر نکرده است