برنج جهانی در آستانه گرانی؛ بازار برنج ایران بالا می‌رود؟

خرید توافقی برنج مازاد کشاورزان شمال از امروز آغاز شد. اوایل خردادماه بود که انجمن تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان برنج ایران از رسوب این کالای اساسی در شمال کشور خبر داد. مشکلی که وزارت جهاد برای عبور آن خبر از خرید برنج داخلی داد، اما داستان تنها به خرید برنج شمال ختم نشد و اواخر هفته گذشته این وزارتخانه شروطی برای واردات برنج در نظر گرفت تا شاید در سال زراعی جدید با مشکل مواجه نشویم.

شروط در نظر گرفته شده برای واردات برنج از سوی این وزارتخانه در حالی است که برای حمایت از شالیکاران شمال کشور و بازگشت تعادل به بازار عرضه و تقاضای برنج، واردات این محصول غذایی به کشور تا اطلاع ثانوی ممنوع کرده و ظاهرا این شرط پس از رفع ممنوعیت واردات اعمال خواهد شد. به طور کلی ممنوعیت واردات برنج از مردادماه تا آبان‌ماه در کتاب قانون مقررات واردات و صادرات قید شده، اما وزارت جهادکشاورزی و ستاد تنظیم بازار می‌توانند این ممنوعیت را در یک سال حذف کرده یا کاهش دهند. برای مثال با توجه به تجربیات تلخ سال ۱۴۰۰، سال گذشته ممنوعیت فصلی واردات برنج لغو شد، اما این ممنوعیت نتوانست از رشد قیمت برنج در بازار جلوگیری کند، بطوریکه با ممنوعیت واردات قیمت برنج داخلی با وارداتی اختلاف معنی‌داری پیدا و موجب شد تا برای سال ۱۴۰۱ شاهد دپو برنج در انبارهای کشور باشیم. روند افزایش قیمت برنج در دو سال گذشته موجب شد تا شاهد کمرنگ شدن برنج ایرانی از بسیاری از سفرهای کشور باشیم، اما خبر اعلام شده از سوی دولت هند منبی بر ممنوعیت صادرات برنج این شائبه را به وجود آورده که بازار جهانی در آستانه افزایش قیمت برنج قرار گیرد، افزایشی که می‌تواند به بازار ایران هم برسد. 

از سوی دیگر برخی نگران این هستند که با توجه به ممنوعیت صادرات برنج هندی، صادرکنندگان به افزایش صادرات برنج ایرانی روی آورند که این امر در نهایت بازار را با کمبود این کالای اساسی روبرو خواهد کرد، هرچند مسیح کشاورز دبیر انجمن تامین کنندگان و تولیدکنندگان برنج چندی پیش اعلام کرده بود که صادرات برنج ایرانی دشوار است، چراکه در بازارهای جهانی قیمت حرف اول را برای انتخاب یک کالا و محصول می‌زند و مردم در سایر کشورها چندان به‌دنبال کیفیت و طعم نیستند و برای آنها فرقی بین برنج ایرانی، هندی و پاکستانی وجود ندارد؛ از سوی دیگر در برخی کشورها از جمله کانادا و کشورهای عربی برنج ایرانی را به عنوان کالای لوکس مصرف می‌کنند و با این شرایط امکان صادرات آن با حجم بالا وجود ندارد. اما با توجه به اینکه نیاز وارداتی کشور به طور متوسط ۱.۵ میلیون تن در سال است در صورت بروز مشکل در واردات شاهد بهم خوردن بازار داخلی خواهیم بود.

رشد قیمت در انتظار برنج جهانی

از سوی دیگر زمزمه‌های ممنوعیت صادرات برنج هند که ۴۰ درصد از بازار جهان را در اختیار دارد این نگرانی را در بازارجهانی به وجود آورده که با اعمال این ممنوعیت شاهد افزایش قیمت برنج در بازار جهانی شویم؛ با توجه به اینکه هند یکی از تامین‌کنندگان اصلی برنج در کشور ما هم محسوب می‌شود پیش‌بینی رشد قیمت برنج برای ایران هم چندان دور از ذهن نخواهد بود.

براساس گزارش اتاق بازرگانی ایران، هند پس‌از آنکه بارش‌های شدید در اوایل ماه جاری شالیزارها را نابود کرد، برای جلوگیری از افزایش ناگهانی قیمت صادرات برنج سفید غیر باسماتی را ممنوع اعلام کرد تا از کافی بودن برنج موردنیاز مصرف داخلی باقیمت مناسب اطمینان حاصل کند. سال گذشته هم به دلایلی مشابه، دولت هند برای صادرات انواع برنج عوارض وضع کرد و مانع از صادرات برنج دانه شکسته که معمولاً باقیمت کمی به فروش می‌رسد شد. سیاست‌گذاران امیدوارند حفظ ذخیره برنج در داخل هند بتواند منجر به کنترل قیمت‌ها که طی سال گذشته ۱۲ درصد افزایش داشته است، در داخل کشور شود؛ اما این آنچه مسلم است این اقدام می‌تواند بازار جهانی را تحت تاثیر قرار دهد.