چه میزان از رسومات ازدواج جنبه قانونی دارد؟

ازدواج در هر کشور با رسم و رسومات خاصی همراه است و برنامه‌هایی برای ازدواج هر زوج نیز متناسب با این سنت‌ها در نظر می‌گیرند. یکی از این سنت‌های قدیمی، پرداخت شیربها به عروس و خانواده‌اش است.

اگرچه در اکثر مناطق امروزه پرداخت شیربها را واجب نمی‌دانند، اما بسیاری از خانواده‌ها هنوز هم آن را یکی از مهم‌ترین رسوم ازدواج می‌پندارند. بیشتر خانواده‌های ایرانی رسم دارند که در مراسم ازدواج شیربها دریافت کنند.

شیربها در قانون ایران وجود ندارد و همان‌طور که گفته شد فقط در رسم و رسوم برخی از خانواده‌ها وجود دارد. در این مقاله با نکات قانونی شیربها بیشتر آشنا می‌شویم.

شیربها در قانون ایران

باید بدانید که شیربها مقدار مبلغی است که خانواده داماد به خانواده عروس در روز عروسی و یا زودتر از آن پرداخت می‌کند.

در واقع دلیل پرداخت شیربها به‌صورت واضح مشخص نیست و اشخاصی که چنین رسمی دارند بیان می‌کنند که شیربها در واقع هدیه‌ای است که خانواده داماد به عروس می‌دهد.

پرداخت این پول در همة مناطق کشور رایج نیست؛ ولی بااین‌حال در بیشتر نقاط کشور گرفتن شیربها توسط خانواده عروس مرسوم است.

بسیاری از افراد درباره مقدار شیربها در قانون سؤال می‌پرسند بنابراین بایستی بدانید در قانون ایران چیزی به نام شیربها وجود ندارد و این یک موضوع عرفی است. به این معنا که به‌رسم و رسومات خانواده‌ها بستگی دارد و در صورتی‌ که خانواده‌ها راضی باشند می‌توان مبلغی را به‌عنوان شیربها به عروس پرداخت کرد.

علت پرداخت شیربها توسط خانواده داماد

همان‌طور که گفته شد ممکن است دلیل گرفتن شیربها هدیه باشد؛ اما دلایل دیگری هم وجود دارد که در ادامه مقاله به آن‌ها می‌پردازیم:

جهیزیه: یکی از دلایل اصلی شیربها ممکن است کمک مالی برای تهیه جهیزیه باشد. به عبارتی دیگر بسیاری از خانواده‌ها در هنگام دریافت جهیزیه بیان می‌کنند که هدف اصلی آن‌ها این است که بتوانند جهیزیه را به‌صورت کامل تهیه کنند. برای اطلاعات کامل در مورد استرداد جهیزیه به لینک مربوطه مراجعه کنید.

به‌ عنوان مهریه: بسیاری از خانواده‌ها بیان می‌کنند که شیربها را به‌عنوان مهریه دریافت می‌کنند. دریافت پول شیربها به‌ عنوان مهریه خلاف قانون است و همان‌طور که می‌دانید مهریه به‌صورت کاملا قانونی تعریف شده است؛ اما تعریف خاصی از شیربها در قانون وجود ندارد؛ بنابراین زن به این بهانه نمی‌تواند شیربها از شوهرش بگیرد.

وجود هدیه: همان‌طور که بیان شد در بیشتر موارد شیربها را به‌عنوان هدیه قرار می‌دهند. اگر این مبلغ به‌ عنوان هدیه به زن پرداخت شود مانعی نیست و اگر ازدواج به هم بخورد مرد می‌تواند این مقدار پول را که به زن داده است از او پس بگیرد.

تفاوت بین شیربها و مهریه

گاهی اوقات شیربها و مهریه به‌اشتباه با یکدیگر قلب می‌شوند؛ زیرا بسیاری از افراد فکر می‌کنند که مبلغی که به خانواده عروس پرداخت می‌شود در واقع مانند مهریه است یا بخشی از آن است. در اینجا باید بیان کنم که تفاوت‌هایی بین مهریه و شیربها وجود دارد که در ادامه بیان می‌شوند:

مهریه به‌ صورت کاملا صریح در قانون تعریف شده است و حتی قانون‌گذار مبلغی برای آن تعیین کرده است که معادل صد سکه تمام بهار آزادی است. اما برای شیربها، نه‌تنها تعریف مشخص و خاصی در قانون وجود ندارد، بلکه حتی نامی از آن در قانون آورده نشده است.

زن پس از برگزاری عقد نکاح به‌صورت قانونی مالک مهریه می‌شود و مرد لازم است مهریه را به‌صورت کامل به او پرداخت کند. اما در مورد شیربها، هیچ الزامی برای پرداخت وجود ندارد و زن هیچ‌گونه مالکیتی بر شیربها ندارد.

در صورتی‌ که مرد مهریه را پرداخت نکند، زن می‌تواند از راهکارهای قانونی برای دریافت آن اقدام کند. اما در مورد شیربها، تا زمانی که مرد تعهد به پرداخت ننموده باشد، امکان پرداخت وجود ندارد.

اگر زن و مرد در دوران عقد و قبل از عروسی از یکدیگر جدا شوند، زن می‌تواند نصف مهریه را دریافت کند. اما در صورتی‌ که ازدواج و عروسی منحل شود، مرد دیگر تعهدی به پرداخت مهریه ندارد.

آیا پرداخت شیربها در قانون الزامی است؟

همان‌طور که بیان شد، مبلغ شیربها در قانون تعیین شده یا درباره آن صحبت نشده است. تعدادی از علمای اسلام به این موضوع اعتقاد دارند که شیربها حرام است. با این‌ حال، بستگی به‌رسم و رسومات هر خانواده دارد. همچنین، میزان شیربها توسط خانواده‌های دو طرف تعیین می‌شود و بستگی به توافق طرفین دارد.

نکته مهم این است که هیچ الزامی دررابطه‌با پرداخت شیربها وجود ندارد و زوج می‌تواند شیربها را پرداخت نکند. به‌عبارت‌دیگر، قانون پرداخت شیربها را تعیین نکرده و خانواده زن نمی‌تواند زوج را ملزم به پرداخت این مبلغ کند.

پس‌گرفتن شیربها در قانون ایران

درصورتی‌که ازدواج زوجین به هر دلیلی به هم خورد، این سؤال مطرح می‌شود که آیا ممکن است مبلغ شیربها پس گرفته شود؟ این سوال یکی از پرتکرارترین سوالاتی است که از وکلای حقوقی مشاوره می‌گیرد. در این صورت، لازم است بدانید که در برخی موارد، شیربها پیش از برگزاری مراسم ازدواج پرداخت می‌شود.

در این حالت، اگر ازدواج به هم بخورد، زوج می‌تواند مبلغی که به زن پرداخت کرده است را پس بگیرد. اما اگر هنوز مبلغ پرداخت نشده باشد، مرد تعهدی ندارد که مبلغی به زن یا خانواده‌اش پرداخت کند.

در صورتی‌ که زن از تسلیم مبلغ شیربها خودداری کند، مرد می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و از قاضی درخواست کند که خانواده عروس را ملزم به بازپرداخت مبلغ کند.

نگاه اسلام به شیربها

نگاه اسلام به شیربها به‌ صورت زیر است:

در دین اسلام، به طور صریح به موضوع شیربها اشاره نشده است. اما تأکید شده است که درصورتی‌که داماد قبل از خطبه عقد، پرداخت شیربها را قبول کند، این مبلغ بر عهده او خواهد بود و باید آن را پرداخت کند.

به طور ساده، پرداخت شیربها در شرع اسلام وجود ندارد، اما در صورت رضایت طرفین، این پرداخت مجاز است.

در روایات آمده است که در زمان موافقت حضرت محمد (ص) با ازدواج حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س)، از حضرت علی (ع) خواسته شد که زره خود را بفروشد و با پول حاصل، جهیزیه برای دخترشان تهیه کنند.

با توجه‌ به این داستان، می‌توان استنباط کرد که داماد می‌تواند با رضایت خود، به‌جای پرداخت نقدی شیربها، برخی از وسایل جهیزیه را برای عروس تهیه کند. درباره حق شیر، فقها و علمای اسلام نظرات متعددی دارند، و در این متن، برخی از آنها را گردآوری کرده‌ایم.

اگر پرداخت شیربها به‌عنوان بخشی از مهریه، شرایط عقد، جعاله یا هبه انجام شود، باید به آن وفا شود. جعاله تعهدی است که برای پرداخت مبلغ معینی در ازای انجام کاری حلال انجام می‌شود.

بخشیدن شیربها در مقابل انجام عملی مانند سعی در ازدواج، اگر با رضایت طرفین باشد، مجاز است و حلال است.

بنابراین:

شیربها و مسائل مربوط به آن در قوانین رسمی تعریف یا تنظیم نشده است. بسیاری از افراد آن را به‌ عنوان هدیه، جهیزیه یا بخشی از مهریه دریافت می‌کنند. پرداخت یا دریافت مبلغ شیربها اجباری نیست و هیچ‌کس نمی‌تواند زوج را ملزم به پرداخت آن کند.

بهتر است قبل از پرداخت یا دریافت مهریه، با یک وکیل متخصص در این زمینه مشورت کنید. حتی اگر قصد دارید مبلغ مهریه را باز پس بگیرید، حضور یک وکیل متخصص بسیار مفید است.

منبع: دلگرم