سونامی بحران سالمندی و بازنشستگان در کمین تامین اجتماعی

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با بررسی ساختار جمعیت ایران، پیش‌بینی کرده که جمعیت 65 ساله به بالا تا سال 1420 به بیش از 13 میلیون نفر می‌رسد. این گزارش هشدار داده که نظام تامین اجتماعی کشور ایران باید منتظر تامین اجتماعی و مراقبت بهداشتی از یک جمعیت بالغ بر سه برابر آماری باشد که در حال حاضر وجود دارد.

سونامی بحران سالمندی و بازنشستگان در کمین تامین اجتماعی

 جمعیت ایران ۷۰ سال دیگر به ۴۲ میلیون نفر می رسد ویژگی‌های حال حاضر جمعیت در ایران متمرکز بر جوانان است. نسل متولدان اواخر دهه ۵۰ و ۶۰ به‌عنوان بزرگترین گروه  جمعیت ایران هستند. بزرگترین گروه‌های جمعیتی ایران در سنین ۳۰ تا ۴۵ سالگی با جمعیت حدود ۲۴ میلیون نفر در سال ۱۴۰۱ قرار دارند.

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با بررسی ساختار جمعیت ایران، پیش‌بینی کرده که جمعیت ۶۵ ساله به بالا تا سال ۱۴۲۰ به بیش از ۱۳ میلیون نفر می‌رسد. ۷ سال دیگر نرخ رشد جمعیت ایران صفر می شود  این گزارش هشدار داده که نظام تامین اجتماعی کشور ایران باید منتظر تامین اجتماعی و مراقبت بهداشتی از یک جمعیت بالغ بر سه برابر آماری باشد که در حال حاضر وجود دارد. پیش بینی های تکان دهنده ای از آینده جمعیت ایران انجام گرفته است  

دراین باره بخوانید : سال 1430 برای جمعیت ایران چه اتفاقی می افتد؟

 ایران در حال نزدیک شدن به بحران سالمندی است. سیاستگذاری‌های کلان هم تاکنون نتوانسته چندان به افزایش ازدواج و فرزندآوری کمک کند. مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با پیش‌بینی جمعیت سالمندان تا سال 1420، دو سناریو برای جمعیت ایران مطرح کرد.

سالمندان

به گزارش تجارت‌نیوز،تاکنون بارها کارشناسان و مقامات دولتی نسبت به پیری جمعیت ایران هشدار داده‌اند. آمارهای رسمی هم حکایت از کاهش ازدواج و فرزندآوری در کشور دارد. پنجره جمعیتی که سال 1385 باز شد نیز حدود 20 سال دیگر با افزایش جمعیت سالمندان بسته می‌شود. اما اکنون چند نفر در دوره سالمندی هستند؟ در آینده سهم سالمندان از جمعیت ایران چقدر است؟

جمعیت سالمندان به 13 میلیون نفر می‌رسد

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان «سالمندی جمعیت در ایران: نتایج داده‌کاوی آینده‌گر» به بررسی جمعیت ایران پرداخت و به سوالاتی که مطرح شده نیز پاسخ داده است. در این گزارش آمده که در آینده نه چندان دور، ایران با 10 میلیون نفر جمعیت 65 ساله و بالاتر مواجه می‌شود. در سال 1400 به حدود 5.5 میلیون نفر رسیده و در سال 1415 به 10 میلیون نفر و در سال 1420 به بیش از 13 میلیون نفر می‌رسد. در واقع نظام تامین اجتماعی کشور ایران باید منتظر تامین اجتماعی و مراقبت بهداشتی از یک جمعیت بالغ بر سه برابر آماری باشد که در حال حاضر وجود دارد.

در ادامه این گزارش آمده که تغییر یا عدم تغییر در نرخ باروری هیچ تاثیری بر این موضوع نداشته و سیاست‌های کشور باید توجه خود را به خود این جمعیت جلب کنند و نیازهای آنها را باید بشناسند تا توان برنامه‌ریزی و تشکیل زیرساخت‌ها برای اداره کردن آنها را داشته باشند. راز حرکت به سمت سالخوردگی موفق در عبور از جوانی موفق و استفاده از توانایی‌های دوران جوانی به عنوان ذخیره‌ای برای دوران سالمندی است.

مطالعه بیشتر:سرنوشت مرکز نگهداری کودکان معلول نیلوفران آبی چه شد؟

2 سناریو برای نرخ باروری

مرکز پژوهش‌های مجلس دو سناریو برای نرخ باروری مطرح کرده است. باروری یکی از مهم‌ترین مولفه‌های تحول جمعیتی هر کشوری است. باروری روی تعداد و ساختار جمعیت تاثیر می‌گذارد. از دیدگاه جمعیت‌شناسی اولین عاملی که در تغییر و تحول ساخت جمعیت تاثیر مهمی دارد، پدیده باروری است.

سناریوی افزایش باروری: با توجه به سیاست‌های جمعیتی کشور که به سمت افزایش تعداد موالید است و همچنین با توجه به رسیدن بیش‌زایی دهه 1360 به سن باروری و اینکه میزان باروری در سال 1395 به 2.01 رسیده که نسبت به میزان باروری کل 1.9 در سال 1390 افزایش داشته است.

از سوی دیگر میزان باروری کل در خیلی از مناطق روستایی بالاتر از سطح جانشینی است. ضمن آنکه سیاست‌های حذف برنامه‌های تنظیم خانواده برای خانواده‌های مناطق محروم و روستاها می‌تواند در راستای افزایش موالید مفید باشد. در نتیجه سناریوی افزایش جمعیت می‌تواند یک سناریوی محتمل باشد.

 

سناریوی ثبات باروری: به نظر می‌رسد سناریوی ثبات باروری در حد 2 برای سال‌های آینده در یک دوره کوتاه‌مدت به دلیل حجم موالید به نیروی محرکه اول دور از ذهن نباشد. البته با عبور از این نسل که در سن باروری هستند، احتمال به وقوع پیوستن این سناریو در درازمدت کم است.

با توجه به وضعیت جمعیتی کشور و سیاست‌های جمعیتی حال حاضر، سناریوی افزایش باروری به‌عنوان سناریوی مورد هدف و منتخب است. البته باید این نکته را یادآور شد که پیش‌بینی آینده جمعیتی کشور تا سال 1420 بر اساس فروض جمعیتی صرفا جمعیت زیر 20 سال کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

مطالعه بیشتر:سهم مدارس دولتی از رتبه‌‌های برتر کنکور، فقط 8 درصد! / قبولی کنکور برای پولدارهاست؟

در واقع پیش‌بینی جمعیت تا 20 سال آینده بر اساس جمعیت حال حاضر صورت گرفته و این جمعیت از طریق فرض مرگ و میر به سنین بالاتر منتقل خواهد شد که در 20 سال بعد، جمعیت 20 ساله و بالاتر کشور را تشکیل خواهند داد. بنابراین صرفا برای جمعیت زیر 20 سال از طریق فروض باروری، پیش‌بینی انجام می‌شود و تفاوت نتایج پیش‌بینی‌ها نیز در جمعیت همین سنین است.

در دو سناریوی باروری افزایشی و باروری ثابت در سال 1420، جمعیت ایران به ترتیب حدود 98 و 95 میلیون پیش‌بینی شده است. در هر دو سناریو، نرخ رشد جمعیت کشور در آینده رو به کاهش است، ولی آنگونه که مشخص است در سناریوی باروری نرخ ثابت رشد کشور در پایان دوره نزیک به صفر است.

دهه شصتی‌ها، بزرگترین گروه جمعیت ایران

ویژگی‌های حال حاضر جمعیت در ایران متمرکز بر جوانان است. نسل متولدان اواخر دهه 50 و 60 به‌عنوان بزرگترین گروه جمعیت ایران هستند. بزرگترین گروه‌های جمعیتی ایران در سنین 30 تا 45 سالگی با جمعیت حدود 24 میلیون نفر در سال 1401 قرار دارند.

از ویژگی‌های مثبت جوانان حال حاضر کشور ایران، در کنار حجم بسیار بالای آنها، بالا بودن درصد باسوادی و تحصیلات عالیه در بین آنهاست. فرصتی که اگر به درستی از آن استفاده شود و مهارت‌های فراگرفته‌شده در دوران تحصیل با مهارت‌های مورد نیاز مشاغل کشور منطبق شود و جوانان را به سمت اشتغال سوق دهد، می‌تواند رمز موفقیت پنجره جمیتی در ایران باشد.

در ادامه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده که از ویژگی‌های منفی دوران جوانی در جمعیت ایران، درصد بالای بیکاری، تاخیر در سن ازدواج و تشکیل خانواده و تاخیر در فرزندآوری است که به کاهش باروری در کل کشور منجر شده و نگرانی در مورد سالمندی جمعیت در آینده را به وجود آورده است. بنابراین چالش‌های جمعیت حال حاضر و آینده ایران، به نحوه بهره‌برداری از فرصت پنجر جمعیتی بستگی دارد.

تورم سالمندی دهه شصتی‌ها

متولدان دهه ۶۰ درگیر یکی از پرچالش‌ترین دهه‌ها از آغاز تولد و در جریان مراحل زندگی بودند و به نظر می‌رسد که حتی در سالمندی نیز این چالش ادامه خواهد داشت. مرکز پژوهش‌های مجلس در یک گزارش به بررسی چالش‌های سالخوردگی در ایران پرداخته است. این گزارش دو نکته مغفول در بحث‌های سالخوردگی ساختار سنی کشور را معرفی کرده است: نخست عدم توجه به جمعیت سالمندان حال حاضر و دیگری وضعیت کنونی افرادی است که در آینده در اوج سالخوردگی قرار می‌گیرند. بر اساس برآوردهای این گزارش، تعداد افراد سالمند بالای ۶۵سال در سال۱۴۰۰ حدود ۵/ ۵میلیون نفر بوده و در سال۱۴۱۵ این رقم به ۱۰میلیون نفر و در ۱۴۲۰ به بیش از ۱۳میلیون نفر خواهد رسید. بنابراین نظام تامین اجتماعی کشور باید منتظر تامین اجتماعی و مراقبت بهداشتی از جمیعتی باشد که سه‌برابر جمعیت کنونی است. این نکته مهم است که تغییر روند باروری نیز تاثیری در این چالش ندارد و باید سیاست‌هایی در جهت شناسایی نیازهای جمعیت سالمند و برنامه‌ریزی برای اداره این گروه سنی در دستور کار قرار گیرد. نکته مهم دیگری که این گزارش به آن اشاره می‎کند، این است که سالخوردگی جمعیت کشور به سمت زنانه شدن رفته و زنان کشور در مقابل مشکلات اقتصادی و اجتماعی بسیار آسیب‌پذیرند. بنابراین توانمندسازی زنان، از ضروریات سالمندی فعال و موفق است.

تاریخ انتشار: ۰۰:۵۷ - ۲۶ مرداد ۱۴۰۲  پ

بررسی‌‌های یک پژوهش نشان می‌دهد که تعداد افراد سالمند کشور در سال 1400 به 5/ 5 میلیون نفر رسیده است؛ جمعیت این افراد در سال 1415 به 10 میلیون نفر و در سال 1420 به بیش از 13 میلیون نفر خواهد رسید. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که سالمندی جمعیت کشور ایران، حتمی و غیرقابل‌بازگشت خواهد بود؛ به همین دلیل است که کارشناسان معتقدند نظام تامین اجتماعی کشور ایران باید منتظر تامین اجتماعی و مراقبت بهداشتی از یک جمعیت بالغ بر سه‌برابر چیزی باشد که در حال حاضر وجود دارد.

به گزارش دنیای اقتصاد، کارشناسان معتقدند چالش‌های جمعیتی ایران در زمان فعلی و آینده به نحوه بهره‌برداری از فرصت پنجره جمعیتی فعلی بستگی دارد. به عقیده کارشناسان بهره‌برداری از فرصت پنجره جمعیتی و تبدیل آن به فرصت اقتصادی و اجتماعی مستلزم توانمندی و مقتدرسازی جوانان برای توسعه اقتصادی است. به عبارت دیگر اگر جوانان امروز کشور در سن مناسب ازدواج کنند، در سن مناسب و ایده‌آل به فرزندآوری خود دست یابند و به همراه اشتغال مناسب سبک زندگی سلامت‌محور داشته باشند، آینده سالمندی در کشور از بحران سالمندی به سالمندی موفق و فعال تبدیل می‌شود. به همین دلیل توجه به مواردی مانند اشتغال جوانان تحصیل‌کرده، تشکیل خانواده و جلوگیری از تاخیر بیشتر سن ازدواج و در نهایت کمک به فرزندآوری جوانان پس از ازدواج برای عبور از بحران سالمندی از اهمیت بالایی برخوردار است. مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش «سالمندی جمعیت در ایران» ابعاد مختلف این مساله را مورد بررسی قرار داده است.

خرید سرور اختصاصی و سرور مجازی VPS ایران - دیتاسنتر آوابرید

تبلیغ

خرید سرور اختصاصی و سرور مجازی VPS ایران - دیتاسنتر آوابرید

مشاوره و خرید

yn-ad

تورم سالمندی دهه شصتی‌ها

گذار ساختار جمعیتی ایران

بر اساس آمار سرشماری، در سال 1335 جمعیت ایران حدود 19میلیون نفر برآورد شده است. در سال 1398 جمعیت ایران به حدود 83میلیون نفر رسیده است. اگر بخواهیم بر اساس برآوردهای سال‌های ابتدایی قرن 14 هجری شمسی محاسبه کنیم، جمعیت کشور در این قرن حدود 8 برابر شده است. افزایش جمعیت ایران در طول زمان یکسان صورت نگرفته است. سرعت آن در آغاز بسیار کند بود و در فاصله 20 سال، یعنی از سال 1300 تا 1320، تنها 2/ 1برابر شده و اوج رشد آن در دوره 20ساله 1350 تا 1370 بوده که جمعیت ایران تقریبا دوبرابر شده و از حدود 29میلیون نفر به 57میلیون نفر رسیده است.

بر همین اساس تغییرات آینده جمعیتی کشور نیز یکسان نخواهد بود و به صورت دوره‌ای باید منتظر تغییرات جمعیت و پیامدهای ناشی از آن باشیم. گفته می‌شود که در آینده نزدیک فاز سوم گذار ساختار سنی جمعیت کشور رخ خواهد داد. به علت کاهش سریع باروری و مرگ‌ومیر، موج جمعیتی به سنین سالمندی حرکت کرده و در نتیجه سهم جمعیت 65ساله و بالاتر افزایش چشمگیری خواهد یافت. در این حالت است که تورم جمعیتی از دامنه سنین فعالیت خارج شده و وارد سنین سالمندی می‌شود. در این شرایط جمعیت در سنین فعالیت باید نسبت چشمگیری از جمعیت سالمند را حمایت کند. بنابراین به تبعیت از گذار جمعیتی، گذار ساختار سنی نیز رخ می‌دهد.

اهمیت استفاده از پنجره جمعیتی

براساس بررسی مرکز آمار ایران در سال 1335، جمعیت ایران در حدود 19میلیون نفر برآورده شده و در شهریور سال 1401 جمعیت به عدد 84میلیون و 645هزار نفر رسیده است. درواقع در این دوره 66ساله جمعیت کشور بیش از 4برابر شده است. ویژگی‌های حال حاضر جمعیت در ایران متمرکز بر جوانان است. نسل متولدان اواخر دهه 50 و 60 بزرگ‌ترین گروه جمعیت ایران هستند. بزرگ‌ترین گروه‌های جمعیتی ایران در سنین 30 تا 45 سالگی با جمعیتی حدود 24میلیون نفر در سال 1401 قرار د ارند. در ایران اواسط دهه هشتاد حجم جمعیتی ناشی از افزایش باروری وارد سنین کار و فعالیت اقتصادی یعنی 15 تا 65سالگی شده و تا نیمه دهه 1420 در این سنین خواهد بود. به همین دلیل وضعیتی به نام پنجره جمعیتی را در این دوره به وجود آورده است.

از ویژگی‌های مثبت جوانان حال حاضر کشور ایران، بالا بودن سواد و تحصیلات عالیه آنهاست؛ فرصتی که اگر به‌درستی از آن استفاده شود و مهارت‌های فراگرفته در دوران تحصیل، با مهارت‌های مورد نیاز مشاغل کشور منطبق شود و جوانان را به سمت اشتغال سوق دهد، می‌تواند رمز موفقیت پنجره جمعیتی در ایران باشد. ویژگی‌های منفی دوران جوانی در جمعیت ایران، درصد بالای بیکاری، تاخیر در سن ازدواج و تشکیل خانواده و تاخیر در فرزندآوری است که به کاهش باروری در کل کشور منجر شده و نگرانی در مورد سالمندی جمعیتی در آینده را به وجود آورده است.

به همین دلیل گفته می‌شود که چالش‎های جمعیتی حال حاضر و آینده ایران، به نحوه بهره‌داری از فرصت پنجره جمعیتی بستگی دارد. بهره‌برداری از فرصت پنجره جمعیتی و تبدیل آن به فرصت‌ اقتصادی و اجتماعی مستلزم توانمندی و مقتدرسازی جوانان برای توسعه اقتصادی، گسترش فرصت‌های شغلی، سرمایه‌گذاری مطلوب، بهبود کیفیت سرمایه انسانی و فراهم کردن فرصت‌هایی برای حضور زنان در بازار کار است. به همین دلیل توجه به اشتغال جوانان تحصیل‌کرده، توجه به تشکیل خانواده و جلوگیری از تاخیر بیشتر سن ازدواج، توجه به فرزندآوری جوانان و کمک به فرزندآوری از اهمیت زیادی برخوردار است.

زنانه‌شدن سالمندی

یکی از نکات قابل توجه در گزارش مرکز پژوهش‌های وضعیت نیروی کار کشور و نگرانی از کاهش نیروی کار در دوره سالمندی است. به همین دلیل نیاز است که توجه ویژه‌‌ای به اشتغال زنان شود. زنان نیمی از جمعیت کشور هستند و حضورشان در بازار کار می‌تواند جبران‌کننده کاهش نیروی کار در دوره سالمندی باشد. گفتنی است درحال‌حاضر کمتر از 15درصد از زنان کشور در فعالیت اقتصادی مشارکت دارند و هرگونه سیاستگذاری در زمینه اشتغال زنان، پتانسیل بسیار بالایی برای افزایش نیروی کار در کشور به همراه خواهد داشت. البته در حوزه اشتغال زنان باید به این نکته توجه کرد که مانع از فرزندآوری آنان نشود.

در واقع سیاست‌های اشتغال زنان باید به صورتی طراحی شوند که اشتغال و فرزندآوری را برای زنان به همراه داشته باشند. در آینده زنان کشور به دلیل افزایش تحصیلات، میل بالاتری به اشتغال خواهند داشت؛ به همین دلیل در سیاست‌های فرزندآوری، ضروری است که شغل به‌گونه‌ای باشد که زنان بتوانند فرزندپروری و اشتغال را به صورت همزمان انجام دهند. از سوی دیگر باید گفت که سالخوردگی جمعیت کشور به سمت زنانه شدن است و زنان کشور در مقابل مشکلات اقتصادی و اجتماعی بسیار آسیب‌پذیرند. توانمندی زنان از ضروریات سالمندی فعال و موفق است. فرهنگ‌سازی در زمینه سهیم بودن زنان در تقسیم منابع اقتصادی در سطح خانوار و همچنین توجه بیشتر به آنان در حمایت‌های دولتی باید مورد توجه قرار گیرد.

لزوم حمایت دولت از سالمندان

این گزارش بیان می‌کند که فراهم‌سازی تشکیلات دولتی در حمایت و نگهداری از سالمندان است. باید پذیرفت که امکان همزیستی همه سالمندان با فرزندانشان وجود ندارد و لازم است برای تحقق آن برنامه‌ریزی شود. ضمنا ضروری است سیستم حمایت دولتی از سالمندان در کشور افزایش یابد و به نحو مقتضی فرهنگ‌سازی برای زندگی در سراهای دولتی برای سالمندان انجام شود. تعداد سالمندان در آینده حتما افزایش خواهد یافت و باید امکانات سلامت متناسب برای آنها افزایش یابد.

 

دیگر رسانه ها

کدخبر: 101855

اخبار مرتبط سایر رسانه ها

    سایر رسانه ها

      ارسال نظر