برجام به سرانجام می رسد؟

انتخاب نوشت: یک کارشناس مسائل بین‌الملل درمورد تاثیر نتایج انتخابات میان‌دوره‌ای امریکا بر احیای برجام بیان می‌کند که ما باید فرض بگیریم که غالب جمهوری‌خواهان به همان روش ترامپ نسبت به ایران متعهد هستند؛ یعنی افزایش فشار اقتصادی تا جای ممکن و پیگیری فشار حداکثری علیه ایران. با این تقسیم‌بندی در کنگره و سنا انجام گرفته است، احتمالا کار بایدن را در رابطه با ایران و احیای برجام را سخت‌تر خواهد کرد. البته مانعی ایجاد نمی‌کند و احیای برجام غیرممکن نمی‌شود ولی حتما آقای بایدن درمورد توافق احتمالی احیای برجام در داخل امریکا مشکل بیشتری خواهد داشت و باید مجلس نمایندگانی را که اکثریت آنان را جمهوری‌خواهان تشکیل می‌دهند را متقاعد کند. در حالی که در چشم‌اندازی که ما می‌بینیم قرار نیست یک توافق طولانی‌تر و قوی‌تری، آنطور که بایدن وعده داده بود، اتفاق بیافتد و همین موضوع است که به نظرم یک چالش عمده برای دولت بایدن در داخل امریکا خواهد شد.

دیاکو حسینی در گفت و گو با «انتخاب» درتحلیل خود از نتایج انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس نمایندگان و مجلس سنا در امریکا بر سیاست خارجه این کشور، عنوان کرد: «سیاست خارجه امریکا در برخی موضوعات کاملا دو قطبی است یعنی مشکل کاملا حزبی تعریف می‌شود و در برخی موارد یک اتفاق نظر حزبی وجود دارد. به عنوان مثال در مورد چین این اتفاق نظر وجود دارد که امریکا باید تعاملات قدیمی خود را در ادغام اقتصادی چین و امریکا کمتر و اقتصاد کشور را جدا کند و افزایش نفوذ چین در بین همسایگان خود در دریای جنوبی و فراتر از آن را مهار کند. بنابراین در موضوعاتی از این قبیل تاثیرگذار نیست.»

با تقسیم‌بندی که در کنگره و سنا انجام گرفته، احتمالا کار بایدن در رابطه با ایران و احیای برجام سخت‌تر خواهد شد / در قیاس با ماه‌های گذشته، هم احیای برجام بسیار دشوارتر و هم پایبندی امریکا به برجام بسیار متزلزل‌تر خواهد شد

وی درمورد تاثیر نتایج این انتخابات بر تعاملات امریکا با ایران، گفت: «در مورد ایران هم در خصوص اینکه ایران یک دردسر برای امریکا تلقی می‌شود و باید مهار شود اتفاق نظر وجود دارد اما بر سر شیوه انجام این مهار همان تقسیم‌بندی حزبی در آن وجود دارد. بدین معنا که دموکرات‌ها ترجیح می‌دهند از طریق مذاکره احیای برجام این مهار اتفاق بیافتد و در مقابل جمهوری‌خواهان روش‌های سختگیرانه‌تری دارند که ما در دوره ترامپ هم دیدیم. به نظر می‌رسد اساسا امروز حزب جمهوری‌خواه در رابطه با ایران تفاوت عمده‌ای با رویکرد ترامپ نسبت به ایران ندارد. درواقع ما باید فرض بگیریم که غالب جمهوری‌خواهان به همان روش ترامپ نسبت به ایران متعهد هستند؛ یعنی افزایش فشار اقتصادی تا جای ممکن و پیگیری فشار حداکثری علیه ایران در ابعاد نظامی، اطلاعاتی، سیاسی و اقتصادی.»

حسینی ضمن اشاره به اینکه با این تقسیم‌بندی در کنگره و سنا انجام گرفته است، احتمالا کار بایدن را در رابطه با ایران و احیای برجام سخت‌تر خواهد کرد، تاکید کرد: «البته مانعی ایجاد نمی‌کند و احیای برجام غیرممکن نمی‌شود ولی حتما آقای بایدن درمورد توافق احتمالی احیای برجام در داخل امریکا مشکل بیشتری خواهد داشت و باید مجلس نمایندگانی را که اکثریت آنان را جمهوری‌خواهان تشکیل می‌دهند، متقاعد کند که احیای برجام به نفع امریکاست. در حالی که در چشم‌اندازی که ما می‌بینیم قرار نیست یک توافق طولانی‌تر و قوی‌تری، آنطور که بایدن وعده داده بود، اتفاق بیافتد و همین موضوع است که به نظرم یک چالش عمده برای دولت بایدن در داخل امریکا خواهد شد.»

این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: «در سنا هم هرچند هنوز دموکرات‌ها برتری دارند ولی فاصله برتری آنها بسیار کم و در حد یک کرسی است. همین موضوع می‌تواند در سنا هم در دولت بایدن برای احیای برجام مشکل ایجاد کند. حتی اگر فرض بگیریم که برجام می‌تواند احیا شود، جمهوری‌خواهان بازهم این توانایی را خواهند داشت که مشکلات بیشتری ایجاد کنند، تحریم‌های تازه‌تری وضع و  عملا امکان نقض برجام را فراهم کنند. بنابراین در قیاس با ماه‌های گذشته هم احیای برجام بسیار دشوارتر و هم پایبندی امریکا به برجام بسیار متزلزل‌تر خواهد شد.»

حسینی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه با توجه به نتایج انتخابات چه قدر فضا برای بازگشت ترامپ مهیاست، گفت: «برای این حرف خیلی زود است چون بستگی به شرایط داخلی امریکا، خصوصا وضعیت اقتصاد و امنیت آن تا دوسال آینده دارد. صرفا با پیروزی جمهوری‌خواهان در مجلس نمایندگان نمی‌توان این جمع‌بندی را کرد که شرایط برای بازگشت ترامپ بهتر است چراکه رای‌‌هندگان امریکایی هم تقریبا بنا به شرایط روزمره تصمیم‌گیری می‌کنند که به چه کسی رای دهند. ضمن اینکه شخص ترامپ هم به دلیل مجادلاتی که پیرامون او وجود دارد و سوابقی که از او موجود است، هر چند داخل حزب هنوز تحت تاثیر فضای ترامپیسمی قرار دارند، ولی الزاما معنایش این نیست از نامزدی مجدد او در داخل حزب جمهوری‌خواه حمایت قاطع ‌شود. کمااینکه جایگزین‌هایی که برای ترامپ در حزب جمهوری‌خواه وجود دارد هم مهم است؛ ممکن است افرادی همچون مایک پنس یا حتی در درجه بعدی پمپئو این شانس را داشته باشند که اجماع حزبی را ایجاد کنند.»

 وی خاطرنشان کرد: «من فکر می‌کنم بازگشت آقای ترامپ در رقابت‌های انتخاباتی ناممکن نیست ولی اینکه از او در وهله اول در حزب جمهوری‌خواه و در وهله بعدی در بین رای‌دهندگان امریکایی حمایت شود، به شرایط مختلفی بستگی دارد که امروز نمی‌توان از آن صحبت کرد.»

این تحلیلگر سیاست خارجی در پاسخ به ابن پرسش که باتوجه به اینکه برخی انتخابات میان دوره‌ای را همواره رفراندومی درمورد نتایج رئیس جمهور مستقر می‌دانند؛ نتایج کنونی چه تصویری به ما درمورد انتخابات آتی ریاست جمهوری می‌تواند بدهد، بیان کرد: «آقای بایدن عملکرد ظاهرا بدی نداشته است؛ از جهت اقتصاد امریکا ربه رغم مشکلات کرونا و تنش‌هایی که با چین ایجاد شده بود. به نظر می‌رسد امریکا هر چند هنوز روی ریل اصلی خود قرار نگرفته ولی برای رای‌دهندگان حداقل آزاردهنده نبوده و هنوز به عنوان عامل نارضایتی عمده از دولت بایدن تبدیل نشده است. همچنین بایدن موفق شد تا اندازه‌ای اعتبار از دست رفته امریکا در بین شرکای خود، هم در اروپا و هم در آسیا را تا اندازه‌ای احیا کند، روابط بین اروپا و امریکا را تامین کرد و همینطور روابط بین امریکا و متحدانش در آسیا مثل ژاپن، هند، کره جنوبی و استرالیا را به مسیر سابق خود برگرداند. از این جهت هم دولت بایدن به نظر می‌رسد در مسیری قرار گرفته که در انتخابات ۲۰۲۰ وعده‌اش را داده بود.»

حسینی افزود: «خیلی دشوار است که از الان بگوییم در پایان دور اول ریاست جمهوری بایدن رای‌دهندگان از عملکرد این دولت ناراضی خواهند بود یا آنقدر رضایت خواهند داشت که برای بار دوم بایدن را انتخاب کنند ولی تا این لحظه و باتوجه به نتایجی که در انتخابات کنگره به دست آمده است، نشان می‌دهد قاطبه رای‌دهندگان هنوز به سطحی از نارضایتی نرسیدند که چشم‌انداز انتخاب مجدد دموکرات‌ها برای کاخ سفید را در ۲۰۲۴ زیر سوال ببرند.»