درخواست ایران از آمریکا در مذاکرات قطر چه بود؟ | مقصر به نتیجه نرسیدن مذاکرات کیست؟

عرشه آنلاین :پس از مذاکرات قطر و بی نتیجه ماندن آن گمانه های زیادی مطرح شد که علت به نتیجه نرسیدن مذاکرات خواسته های ایران بوده است .اما این خواسته ها چیست؟ کشورهای اروپایی نیز قصور را متوجه ایران دانستند و اعلام کردند توافق بهتری وجود ندارد.اتحادیه اروپا فقط دربیانیه کلی خود اعلام کرد که ایران خواسته‌های قبلی را دوباره تکرار کرده است.در جلسه شورای امنیت سازمان ملل چین و روسیه، آمریکا را مقصر به نتیجه نرسیدن توافق برجام دانستند. 

در این جلسه دیپلمات‌های آمریکایی، بریتانیایی و فرانسوی همگی بار مسئولیت شکست در احیای توافق را پس از یک سال مذاکره بر دوش ایران گذاشتند. باربارا وودوارد، سفیر بریتانیا در سازمان ملل، درخواست کرد: «ایران باید هر چه سریع‌تر توافق را بپذیرد زیرا توافق بهتری وجود نخواهد داشت».در این جلسه ریچارد میلز، نماینده موقت آمریکا در سازمان ملل‌، عنوان کرد: «ایران هنوز تمایل واقعی به شکل‌گیری توافق، پایان بحران هسته‌ای و برداشتن تحریم‌ها نشان نداده است».نیکولاس دو ریوایز، سفیر فرانسه در سازمان ملل، نیز اذعان داشت: «ایران نه تنها توافق روی میز را قبول نکرده است بلکه مسائل دیگری را نیز مطرح کرده است که خارج از برجام قرار می‌گیرند. خواسته‌های ایران زیاده‌خواهانه و غیرمنطقی است».

خبرگزاری تسنیم وابسته به اصولگرایان، «ضعف و ناتوانی دولت جو بایدن در تصمیم گیری نهایی» را عامل عدم پیشرفت در مذاکرات دانست. در مقابل رسانه های خارجی روایت دیگری ارائه دادند. لارا روزن خبرنگار آمریکایی گزارش داد: در حالی که مذاکرات ایران در دوحه بدون پیشرفت به پایان می رسد، مقام آمریکایی مدعی است: «معلوم نیست چرا آمدند».

درخواست ایران در مذاکرات قطر چه بود؟

اما با رمز گشایی از سخنان مقامات ایرانی می توان به برخی از این خواسته‌ها دست یافت . سید ابراهیم رئیسی در تماس تلفنی با امیر قطر به یکی از این خواسته ها اشاره دارد : توافق پایدار مستلزم لغو تحریم‌ها و کنارگذاشتن بی قید و شرط ادعاهای بی‌اساس و پایه است.

مجید تخت‌روانچی سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل، در نشست شورای امنیت در خصوص اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام اظهار کرد: ایران به دیپلماسی چندجانبه متعهد است که نتیجه آن باید تضمین‌کننده لغو موثر و قابل راستی‌آزمایی همه تحریم‌های غیرقانونی باشد. . مجید تخت روانچی افزود: ایران ضمانت‌های قابل راستی‌آزمایی و عینی از آمریکا درخواست کرده، اینکه آمریکا بار دیگر تعهدات خود را نقض نخواهد کرد. تحریم‌ها به بهانه‌ها یا عناوین دیگر - همانطور که در دولت قبلی آمریکا اتفاق افتاد - اعمال نخواهد شد و سازوکارهای برجام مورد سوءاستفاده قرار نخواهد گرفت. در واقع اینها حداقل مقتضیات برای اطمینان نسبی از ثبات در برجام به شمار می‌روند.او گفت که تیم مذاکره.کننده ما در دوحه با جدیت عمل کرد و آماده است تا دوباره به طور سازنده برای به نتیجه رسیدن توافق همکاری کند.

اما صریح تر از این سخنان را وحید جلال زاده رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس طی سخنانی در برنامه صف اول شبکه خبر زد . او گفت: در اسفند ماه مذاکرات تقریباً به سرانجام رسیده بود .در دو موضوع با آمریکا به نتیجه نرسیدیم؛ انتفاع اقتصادی یکی از آنهاست و آمریکا حاضر نیست تا پایان دوران بایدن هم به ایران ضمانت بدهد.موضوع پادمان، تضمین های ما از آمریکا و لیست قرمز از موارد اختلافی دیگر ما با آمریکاست.رییس کمیسیون امنیت ملی تصریح کرد: در مذاکرات به لیستی رسیده بودیم اما آمریکا تضمین نداد بعد از توافق افرادی را به لیست قرمز اضافه نکند.

احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی درباره سرنوشت برجام اینگونه تحلیل کرد:بله، توافق در دسترس است؛ اما فقط نمی‌شود به آن دست زد! گویند در مثل مناقشه نیست. در قدیم‌الایام بچه‌های شیطان شهرِ ما لبۀ سکۀ درشتی را سوراخ می‌کردند و نخ نازکِ درازی را از آن عبور می‌دادند. آنها سپس سکه را وسط بازار در محل دید عابران می‌گذاشتند و خود با در دست داشتن سرِ دیگرِ نخ، در گوشۀ مغازه‌ای پنهان می‌شدند و به انتظار می‌نشستند.

* در همان حال، یک روستایی از راه می‌رسید و چشمش به سکه می‌افتاد. او ابتدا با چشمانی گشاده و حیرت‌زده، اطرافش را خوب می‌پایید تا مطمئن شود آیا کسی متوجه او هست یا نه. وقتی مطمئن می‌شد کسی به او توجهی ندارد، به سرعت خم می‌شد و دست به سوی سکه می‌برد. در همان حال، بچه‌های بی‌تربیت که پنهانی منتظر و مراقب این صحنه بودند، نخِ سکه را می‌کشیدند و آن را از دم دست روستایی دور می‌کردند. روستایی بینوا گیج و منگ می‌شد و بار دیگر به سمت سکه هجوم می‌برد، اما باز هم بچه‌ها نخ را می‌کشیدند و این کار را بارها تکرار می‌کردند.

* نهایتاً هنگامی که مرد روستایی به حالِ خمیده در پی شکار سکه به تقلّا افتاده بود، بچه‌های بی‌ادب از گوشۀ مغازه بیرون می‌خزیدند و شلیک خنده را سر می‌دادند! بقیۀ داستان هم که قابلِ حدس است.

* این داستان از یک جنبه به ماجرای مذاکرات برجام بی‌شباهت نیست. به گمانم اسرائیلی‌ها در قصۀ توافق برجام، همان بچه‌های بی‌تربیتی هستند که سرِ نخِ متصل به سکه را در دست گرفته و در گوشه‌ای پنهان شده‌اند. همین که طرف‌های توافق دست‌شان را به سمت سکه دراز می‌کنند، آنان نخ را می‌کشند و سکه را از دسترس‌شان خارج می‌کنند. احتمالاً راز اینکه مقام‌های ایرانی و آمریکایی و اروپایی و روسی و چینی، همگی از در دسترس بودن توافق سخن می‌گویند اما عملاً دست‌شان به آن نمی‌رسد، همین باشد!

فرهاد قنبری، تحلیلگر سیاسی هم در این خصوص می گوید: مدتی پیش ایران و غرب در آستانه احیای برجام قرار داشتند که حمله روسیه به اوکراین معادلات برجامی را بهم زد. در آن برهه روسیهِ تحتِ تحریمِ همه جانبهِ غرب هم به دنبال پاسخ به تحریمها و ایجاد بحران انرژی در اروپا بود و هم به دنبال به دست آوردن بازارهای پنهانی برای فروش نفت خویش بود و به همین دلایل احیای برجام و ورود نفت ایران به بازارهای جهانی را مخالف منافع خویش می دانست و طبیعا با احیای برجام موافق نبود. ایران هم به علت هم پیمانی و نزدیکی به روسیه [به ویژه در حوزه های امنیتی] تمایلی برای تقابل با روسیه نداشت و صلاح دید که در سکوت گفتگوهای برجام را در تعلیق قرار دهد. اما حالا و با سفر وزیرخارجه روسیه به ایران به نظر می رسد که این کشور دیگر مشکل چندانی با احیای برجام نداشته باشد.

* دور جدید مذاکرات برجامی در قطر را باید در چنین چارچوبی تحلیل کرد. دور جدید مذاکرات به نظر آخرین دور مذاکرات برجامی بوده و پس از آن طرفین برای اعلام شکست مذاکرات یا رسیدن به توافق به جمع بندی نهایی خواهند رسید.

* با توجه به این شرایط آقای رئیسی و تیم وزارت خارجه ایشان آزمون سختی پیش روی خواهند داشت. آقای رئیسی می داند که بخش بزرگی از حامیانش نگاه ستیزه جویانه ای به آمریکا دارند و منتقد شدید احیای برجام هستند. این طیف از محافظه کاران افراطی به احتمال بسیار طی روزهای پیش رو انتقادات خود به تیم مذاکره کننده و برجام را به نهایت اعلای خود خواهند رساند.

* حال تیم سیاست خارجه آقای رئیسی باید میان به دست آوردن دل بخش تندروتر حامیان خویش و یا تقابل بیشتر با غرب و به احتمال بسیار تحمل فشارهای بیشتر اقتصادی یکی را انتخاب کند، انتخابی که به احتمال بسیار نقش پررنگی در کارنامه کاری و آینده سیاسی دولت ایشان داشته باشد.